2023-жылдын 13-14-октябрында Кыргызстан өкүлдөрү балдарга карата зомбулукту токтотууга арналган эки күндүк министрлер конференциясына катышты. Бул иш-чара Румыниянын Эмгек, үй-бүлө, жаштар жана социалдык солидардык министрлигинин демилгеси менен ЮНИСЕФ жана БУУнун Башкы катчысынын балдарга карата зомбулук маселелери боюнча атайын өкүлү менен биргеликте өткөрүлдү. Конференцияда Европа жана Борбордук Азиядан келген өкмөт өкүлдөрү, эксперттер жана жаштар катышып, балдарды коргоо жана үй-бүлөлөрдү колдоо боюнча тажрыйба жана практикалык чечимдер менен алмашышты.
Кыргызстандын Эмгек, социалдык камсыздоо жана миграция министринин орун басары Айнура Орозбаева балдарга карата зомбулукту токтотуунун маанилүүлүгүн белгилеп, бул мамлекеттик саясаттын негизги багыттарынын бири экенин айтты. Ал балдарды ар кандай зомбулуктан, анын ичинде физикалык, психологиялык, сексуалдык жана санариптик мейкиндикте болуп жаткан зомбулуктан коргоо системасын күчөтүүнүн зарылдыгын белгиледи.
MICS 2023 маалыматтарына ылайык, Кыргызстанда ата-энелердин болгону 7% зомбулукту тарбиялоонун кабыл алынган ыкмасы катары эсептешет. Бирок, көптөгөн үй-бүлөлөр физикалык жазаларды жана психологиялык агрессияны колдонушууда, айрыкча эң кичинекей балдарга карата. Бул ата-энелерди зомбулукка каршы тарбиялоо ыкмаларына инвестиция салуунун жана үй-бүлөлөрдөгү мамилелерди жакшыртуунун маанилүүлүгүн баса белгилейт.
Конференциянын негизги максаты - балдарга карата зомбулуктун бардык формаларын жоюу боюнча регионалдык демилгаларды күчөтүү жана алдын алуу, эрте кийлигишүү, сот реформасы жана балдар менен үй-бүлөлөрдү колдоого багытталган альтернативдүү кам көрүү боюнча жетишкен ийгиликтерге жана натыйжалуу практикаларга көңүл буруу болду. Мындан тышкары, туруктуу натыйжаларга жетүү үчүн адистердин квалификациясын жогорулатуу маселелери талкууланды.
Кыргызстандын делегациясы 2024-жылы Богота шаарында өткөн балдарга карата зомбулукту токтотуу боюнча биринчи Глобалдык министрлер конференциясынан бери жетишкендиктерин көрсөттү. Айнура Орозбаева бийликтин зомбулукту жоюу боюнча өсүп жаткан каалоосун белгилеп, балдарды коргоо үчүн 550 социалдык кызматкерди жалдоо пландалып жаткан жаңы демилгени айтып берди, алар өлкө боюнча үй-бүлөлөргө жана камкорчуларга маанилүү жардам көрсөтүшөт.
Кыргызстандагы ЮНИСЕФтин өкүлү Самман Тапа: «Кыргызстандагы ар бир бала камкордук, сүйүү жана урматтоо чөйрөсүндө өскөнгө татыктуу. Биз үй-бүлөлөргө жана ата-энелерге колдоо көрсөтүү, коомдорду күчөтүү жана балдардын коркунучсуз өсүшү үчүн өкмөт менен тыгыз кызматташууга умтулабыз», - деди.
Конференциянын жүрүшүндө Румыниядан келген балдар тобу октябрь айынын башында ЕС өлкөлөрүнүн жана Европа менен Борбордук Азиянын башка мамлекеттеринин теңдештери менен өткөрүлгөн регионалдык консультациянын жыйынтыктарын бөлүштү. Алар балдарга карата зомбулукту алдын алуу жана ага жооп берүү боюнча пикирлерин жана сунуштарын алмашышты.
Балдарга карата зомбулукту токтотуунун зарылдыгы акыркы маалыматтар менен тастыкталууда, анда Европа жана Борбордук Азия өлкөлөрүндө 1ден 14 жашка чейинки балдардын 69% зомбулукка негизделген тарбияга дуушар болушат. Дүйнө жүзү боюнча бүгүнкү күндө 90 миллионго жакын бала жана аял балалык кезинде сексуалдык зомбулукка кабылган.
Конференцияда ЮНИСЕФтин Европа жана Борбордук Азия боюнча регионалдык бөлүмү «Биз кайда жашайбыз жана окуйбуз: Европа жана Борбордук Азиядагы балдарга карата зомбулук» аттуу жаңы отчетун сунуштады, анда региондогу кырдаал боюнча актуалдуу маалыматтар камтылган.
БУУнун Башкы катчысынын балдарга карата зомбулук маселелери боюнча атайын өкүлү доктор Наджат Маалла М’жид: «Балдарга карата зомбулукту токтотуу мүмкүн жана экономикалык жактан негиздүү. Биз зомбулукту алдын ала алабыз, эгерде биз биргелешип жана жаңыча аракет кылсак, өкмөттүн жана коомдун бардык мүчөлөрүнүн катышуусунда», - деди.
ЮНИСЕФ балдарга карата зомбулукту токтотуу боюнча глобалдык демилгесинин алкагында төрт негизги аракеттерди белгиледи: 50дөн ашуун өлкөлөрдө маалыматтарды чогултуу жана талдоо системасын жакшыртуу, атайын жооп берүү кызматтарын өнүктүрүү, өкмөттөргө коопсуз жана инклюзивдүү мектеп чөйрөсүн түзүүгө жардам берүү, ошондой эле илимий маалыматтарга негизделген ата-энелерди жана камкорчуларды колдоо программалары аркылуу үй-бүлөлөрдү күчөтүү.
