Барпы Алыкулов (1884—1949)

Юля Кыргызстандын музыканттары
VK X OK WhatsApp Telegram
Барпы Алыкулов (1884—1949)


Барпы Алыкулов (1884—1949) — акын-импровизатор, певец, ойчул, элдик ыр-поэзия маданиятынын классиги, СССР жазуучулар союзунун мүчөсү (1947). Ал Жалал-Абад облусунун Сузак районундагы Ачы кыштагында төрөлгөн (азыркы учурда ошол эле аталыштагы облус). Анын атасы Алыкул элдик чыгармачылыкты жакшы билген.

Барпы Кыргызстандын түштүгүндө совет бийлигинин калыптанышына активдүү катышкан, 1920-жылдары «Кошчу» дехкан союзунун мүчөсү, Сузактын батрак комитетинин төрагасы жана Жалал-Абад кантонунун Чангет айылдык кеңешинин орун басары болгон. 1930-жылдардын башында оор ооруга кабылып, көрүүсүн жоготкондон кийин, толугу менен чыгармачылыкка арнаган.

Барпы ыр жазууга эрте киришкен, бул үчүн анын атасы жардам берген. Алыкулов музыкалык коштоосуз ырларды жазып баштаган жана өмүрүнүн аягына чейин ушул салтка берилген бойдон калган.

Анын биринчи ыры «Залим хандын азабы» («Мучение жестокого хана») болуп, анда Коканд хандыгындагы элдин кыйынчылыгы тууралуу айтылган. 15 жашында Барпы биринчи жолу аймактагы белгилүү акындар менен чыгармачылык ыр сынашууга катышып көргөн. 20 жашында Токтогул менен жолукту, бул анын ырларынын социалдык багытын так аныктады.

Лирика — Барпы Алыкуловдун ыр-поэзия чыгармачылыгынын негизги багыттарынын бири. Ал туулуп-өскөн жаратылыштын кооздугун жырлап, анын образдары аркылуу адамдын ички дүйнөсүн билдирет. Мисалы, «Аккан суу» («Текучая река»), «Шамал» («Ветер») сыяктуу «санат ыры» жанрындагы ырлар жаратылыштын жандандыруучу күчү жөнүндө философиялык ой жүгүртүүлөрдү камтыйт. «Мелмелум» («Красавица моя») ыры акын Токтосун Тыныбековдун жардамы менен популярдуу болгон.
«0згечем» («Неповторимую») Барпы өзү чоң ийгилик менен аткарган. «Ажал» («Смерть») ыры трагедиялык мааниде, автор анын качып кутулгус экендиги тууралуу ой жүгүртөт. Жаңы реалдуулукка арналган «Эки заман тууралуу ыр» («Песня о двух эпохах»), «Партия» жана башка ырлар бар.

1936-жылы Барпы Алыкулов республикалык элдик чыгармачылык олимпиадасына соло акындык импровизация менен катышкан.

Улуу Ата Мекендик согуш жылдарында ал Совет Армиясына, фашизмге каршы күрөшкө, элдердин достугуна арналган ырларды жараткан.

Барпы Алыкулов өз чыгармаларын жалгыз, ошондой эле диалогдук акындык жанрларда жараткан. Анын Токтогул менен 1904-жылы болгон «айтышы» башка аткаруучулардын репертуарына кирген эң белгилүү чыгармасы болуп саналат, анда Барпы Токтогул менен жолугушуу үчүн Кетмень-Тюбөгө атайын келген.

Акынын окуучулары түштүк акындык мектебинин вокалдык салтын улантууда (музыкалык коштоосуз ырдоо), анын жаркын өкүлү Барпы болгон.
VK X OK WhatsApp Telegram

Дагы окуңуз:

Туутанбай Абдиев

Туутанбай Абдиев

Туутанбай Абдиев (туулган жылы 1937) — акын-импровизатор, республикага эмгек сиңирген артисти...

Калык Акиев (1883—1953)

Калык Акиев (1883—1953)

Калык Акиев (1883—1953) — акын-импровизатор, комузист, Кыргыз ССРинин эл артисти (1939), СССР...

Поэт Туменбай Байзаков

Поэт Туменбай Байзаков

Поэт Т. Байзаков 1923-жылдын 23-сентябрында Ош облусунун Сузак районундагы Бокей айылында дыйкан...

Замирбек Усенбаев

Замирбек Усенбаев

Замирбек Усенбаев (1951-жылы туулган) — акын-импровизатор, Кыргыз ССРинин эл артисти (1968), СССР...

Эстебес Турсуналиев

Эстебес Турсуналиев

Эстебес Турсуналиев (туулган жылы 1931) — акын-импровизатор, СССРдин эл артисти (1988), Кыргызстан...

Коргоол Досуев (1890—1962)

Коргоол Досуев (1890—1962)

Коргоол Досуев (1890—1962) — акын-импровизатор, Токтогуладын эң таланттуу окуучуларынын бири....

Женижок Кокоев

Женижок Кокоев

Женижок Кокоев (туура аты Ото, I860 — 1918) — XIX—XX кылымдардын чегинде көрүнүктүү акын, анын...

Самидинов Алмаз

Самидинов Алмаз

Самидинов Алмаз Сүрөтчү. 1955-жылы Жалал-Абад облусунун Ноокен районундагы Хиля айылында төрөлгөн....

Комментарий жазуу: