Коммунисттик партия, комсомол, профсоюз Советтик Кыргызстанда
Советтик Кыргызстанды өнүктүрүү
1924-жылдын 14-октябрында ВЦИКтин экинчи сессиясы Түркестан АССРинин Кара-Кыргыз автономдуу облусун түзүү тууралуу ЦИКтин токтомун бекитти. 1925-жылдын 25-майында ВЦИКтин токтому менен Кара-Кыргыз облусу Кыргыз автономдуу облусу болуп өзгөртүлдү, 1926-жылдын 1-февралында Кыргыз АССРине айланды, ал эми 1936-жылдын 5-декабрында Кыргыз ССРине айланды.
Кыргыз АССРинин биринчи Конституциясы 1929-жылы экинчи Жалпы кыргыз Советтеринин съезди тарабынан кабыл алынган. Алгачкы жолу кыргыз эли мамлекеттин Конституциясы бар бардык саясий укуктарды алды.
Экинчи Конституция — Кыргыз ССРинин негизги мыйзамы — 1937-жылы кабыл алынды, анын негизинде Кыргызстан автономдуу республикадан союздук Советтик Социалисттик Республикага айланды.
1978-жылдын 20-апрелинде кыргыз эли жаңы Конституцияны жарыялады, ал демократиялык укуктарды бекитип, чыныгы элдик бийликти, теңдикти жана социалисттик улуттардын жана элдердин биргелешип кызматташтыгын камсыз кылды.
Кыргыз ССРинин Гимнинин тексти жана музыкасы 1946-жылдын 15-февралында Кыргыз ССРинин Жогорку Советинин Президиумунун Указы менен биринчи жолу бекитилген. Текстти К. Маликов, Т. Сыдыкбеков, М. Токобаев, А. Токомбаев жазган, музыкасы — В. Власов, А. Малдыбаев жана В. Фере.
1977-жылдын Конституциясына ылайык, К. Маликов, Т. Сыдыкбеков, М. Токобаев, А. Токомбаев жаңы Кыргыз ССРинин Мамлекеттик гимнинин текстин даярдашты. Гимндин музыкалык редакциясы Н. Давлесов тарабынан даярдалды. 1978-жылдын апрель айында ал бекитилип, кабыл алынды.
Кыргыз ССРинин туусу революциялык өзгөрүүлөрдүн кызыл түсүн, асманга тийген тоолордун ак тазалыгын жана Ысык-Көлдүн көк толкунунун чагылышын камтыйт.
Ал 1937-жылы Кыргыз ССРинин Конституциясы менен расмий бекитилип, мыйзамдаштырылган. Туу кызыл түстөгү кездемеден турат, ортосунда көк жана ак тилкелер бар, алар биздин аймактын өрөөндөрүнө жашоо алып келген сууну символдоштурат. Туунун жогорку бөлүгүндө жалаяктан алтын серп жана балта, алардын үстүндө кызыл беш бурчтуу жылдыз, алтын жип менен чектелген. Бул жумушчулар менен дыйкандардын союзунун бекемдигинин, дүйнөдөгү бардык эмгекчилердин биримдигинин, коммунизмдин бардык беш континентте жеңишине болгон ишенимдин символу.
Кыргыз ССРинин мамлекеттик герби — серп жана балтаны орнаменттелген тоо тизмегинде, көк аркадагы чыгыш күн менен, оң жагында буудайдын бутагы, сол жагында пахта бутагы жана кызыл лента менен айкалышкан сүрөт. Лентанын үстүндө: орто бөлүгүндө кыргызча жана орусча «Бардык өлкөлөрдүн пролетарлары, бириккиле!» деген жазуу, төмөнкү бөлүгүндө кыргызча «Кыргыз ССР». Гербдин жогорку бөлүгүндө беш бурчтуу жылдыз бар. Кыргыз ССРинин Конституциясында республика герби мындай сүрөттөлгөн.
Герб 1936-жылы түзүлгөн, анын автору — сүрөтчү О. Т. Павленко.
Кыргызстандагы Коммунисттик партия — КПССтин курамдык бөлүгү. Кыргызстандагы большевиктик уюмдар 1918-жылы түзүлүп, 1925-жылга чейин Түркестан Коммунисттик партиясынын курамында болгон.
Кыргыз автономдуу облусу түзүлгөндөн кийин облустук партиялык уюм түзүлгөн, ал 1937-жылы Кыргызстандын Коммунисттик партиясына айланды.
60 жыл ичинде республиканын партиялык уюму ЦК КПССтин жетекчилигинде аз сандагы отряддан коммунисттердин чоң армиясына айланды. 1925-жылдын 1-январында Кыргызстандын партиялык уюмунда бар болгону 2579 коммунист болсо, 1985-жылдын 1-январында анын катарында 136875 мүчө жана 5122 партия мүчөлүгүнө талапкер бар эле.
Кыргызстандын Коммунисттик партиясы 70тен ашык улуттардын жана элдердин өкүлдөрүн бириктирет.
Кыргызстандын Коммунисттик партиясынын биринчи съезди 1937-жылдын 5-16-июнунда өттү. Анда 256 делегат чечүүчү, 94 делегат кеңешчи добуш менен катышты, алар партиянын 6138 мүчөсүн жана талапкерин көрсөтүштү.
1986-жылдын 23-24-январында өткөн Кыргызстан Коммунисттик партиясынын XVIII съездинин ишине 950 делегат катышты.
Советтик Кыргызстандагы саясий, социалдык-экономикалык жана маданий жашоодо аялдар активдүү катышууда. Кыргыз ССРинин Жогорку Советинде аялдар үчүнчү бөлүгүн түзөт, ал эми жергиликтүү Советтерде депутаттардын жарымынан көбүн түзөт. Республиканын партиялык уюмунун ар төртүнчү коммунисти — аял.
Кыргызстанда аялдар эл чарбасында иштегендердин жарымынан көбүн түзөт. Мындай тармак, коомдук-саясий жана маданий иштин бөлүгү жок, анда аялдар эркектер менен бирдей эмгектенбейт, ал эми айрым тармактарда алар көпчүлүктү түзөт. Мисалы, саламаттыкты сактоодо 80% кызматкерлер — аялдар, элдик билим берүү жана маданиятта — 66%. Республикадагы жеңил өнөр жайында аялдар басымдуу көпчүлүктү түзөт.
Лениндик Коммунисттик Жаштар Союзу Кыргызстан — ВЛКСМдин курамдык бөлүгү, республикадагы Коммунисттик партиянын согуштук жардамчысы. Кыргызстандагы биринчи комсомол уюмдары 1918-1919-жылдары пайда болгон. 1925-жылы облустук комсомол уюму уюштурулган, ал 1937-жылы Кыргызстан ЛКСМине айланды.
1985-жылдын 1-январында анын катарында 634000 ВЛКСМ мүчөсү болгон.
Кыргызстандагы биринчи профсоюздар 1917-жылы Пишпекте, Кызыл-Кияда, Сулюкте түзүлгөн. 1925-жылы Кыргызстан профсоюздарынын негиздөөчү съезди өткөндөн кийин облустук профсоюздар советин түзүү, ал 1937-жылы республикалык профсоюздар советине реорганизацияланды.
1985-жылдын 1-январында республиканын профсоюздук уюмдары 1482660 адамды бириктирген.
Өзүн-өзү арнаган эмгеги үчүн СССРдин ордендери жана медалдары менен 30 миңден ашык кыргызстандык аялдар сыйланган, алардын 74ү Социалисттик Эмгектин Баатыры наамына ээ болгон, 20 миңден ашык аялдар «Эне-баатыр» наамына ээ болгон, 600 миңден ашык аялдар «Эне даңкы» ордени жана «Энечилик» медалы менен сыйланган.
Өзүн-өзү арнаган жана эрдиктүү эмгеги үчүн мекен 267 кыргызстандыкты Социалисттик Эмгектин Баатыры наамы менен сыйлады.
