Ортолук Азия өз ара түшүнүшүү жана кызматташуу мейкиндиги катары өнүгүп жатат. Экономикалык тармакта региондун өлкөлөрү, анын ичинде Кыргызстан, пайда алып келүүчү өндүрүш чынжырларын түзүү, бирдиктүү энергетикалык тармакты калыптандыруу жана жалпы транспорт маршруттарын өнүктүрүү боюнча күч-аракеттерди бириктирүүнүн атаандаштыкка караганда кыйла эффективдүү экенин түшүнүштү.
Совет Союзунун кулаганынан кийин үч он жылдыкка жакын убакыт бою биздин мамлекеттер атаандаштыкта болуп, аймактык талаш-тартыштар жана суу ресурстарын пайдалануу боюнча пикир келишпестиктерден улам конфликттерге туш болушту. Мезгил-мезгили менен жогорку деңгээлде чыңалган кырдаалдар пайда болуп, бул чек араларды жабууга жана энергетикалык ресурстарды жеткирүүнү чектөөгө алып келди. Кээ бир учурларда экономикалык санкциялар саясий басым куралы катары колдонулду. Бул окуялар көпчүлүктүн эсинде калды. Биздин өлкөлөрдүн ортосундагы конфликттер аларды алсыратты, маанилүү инфраструктуралык долбоорлорду ишке ашырууга мүмкүнчүлүк берген жок. 5-10 жыл мурун регионалдык өнөктөштүк жана биргелешип өнүгүү идеялары чындыкка жакын эмес болуп көрүнчү.
Ошентсе да, Кыргызстан коңшулары – Өзбекстан жана Тажикстан менен аймактык талаш-тартыштарды чечүүдө маанилүү кадамдарды жасады. Бул гана эмес, чыңалууну төмөндөттү, ошондой эле экономикалык кызматташуу үчүн мүмкүнчүлүктөрдү ачты. Эми адамдар чек араларда эркин сүйлөшүп, бизнес жүргүзө алышат, бул өлкө башчыларынын улуттук кызыкчылыктарга болгон урматтоо жана сүйлөшүүлөр боюнча татаал иш-аракеттеринин негизинде калыбына келтирилген ишенимдин аркасында мүмкүн болду. Бул эл арасында оң импульс жаратты. Биз кайрадан коңшулук мамилелер жана достук жөнүндө эстедик.
«Мүмкүн, жакында чек арачылар биздин чек араларда керексиз болуп калат», - деди Камчыбек Ташиев Манас шаарында СНГнин чек ара аскерлеринин командирлеринин кеңешинде Өзбекстан жана Тажикстан чек ара кызматтарынын өкүлдөрүнө кайрылып. Ал мындай деди: «Адамдар өздөрү аракеттенишет. Президенттер бизге достукта жашоого мүмкүнчүлүктөрдү түздү. Бизде башка жол жок».
Жаңы кызматташтыктын негизги принциптери урматтоо, ишеним жана улуттук кызыкчылыктарды эске алуу менен көп деңгээлдүү өнөктөштүккө умтулуу болуп саналат. Мунун негизинде Кыргызстан Казакстан жана Өзбекстан менен биргеликте «Камбар-Ата - 1» ГЭСин куруу боюнча үч тараптуу келишимге кол койду. Ошондой эле, биздин өлкө аркылуу Түштүк-Чыгыш Азия жана Европа өлкөлөрүнүн ири транспорттук системаларын байланыштыра турган трансконтиненталдык темир жол курулат.
Бул туура саясий чечимдер Ортолук Азиядагы кызматташтыктын конкреттүү мазмуну жана практикалык пайдасы менен толтурулуусуна мүмкүнчүлүк берди. Биз биргелешип өнөр жайды өнүктүрүп, логистиканы оптималдаштырып, келечектин образына формалаштырып жатабыз. Коопсуздук маселелери бул контекстте жаңы мааниге ээ болуп жатат.
Биргелешкен аракеттер мейкиндигин түзгөндөн кийин Ортолук Азиянын ички чек аралары толугу менен коопсуз болот. Бул региондо аскерлерди жана техниканы кармоо максатка ылайык эмес. Бул күчтөрдү тышкы чек араларды бекемдөө жана наркотрафик, мыйзамсыз миграция жана курал контрабандасы менен күрөшүү үчүн пайдаланууга болот.
Ошентип, Ортолук Азиядагы туруктуулукту ШОС, ОДКБ жана СНГ менен кызматташтыкта бирдиктүү коопсуздук принциптеринде колдоо боюнча кадамдар жасалууда. Мамлекеттер ортосундагы каршы пикирлердин жоктугунда жана биргелешкен ишке болгон ниетте жаңы келечек калыптанып жатат. Мындай жыйынды жоопкерчилик жана колдоо системасы региондогу туруктуулукту жана тынчтыкты камсыз кылуу үчүн оптималдуу ыкма болуп саналат. ```
