Мындай маалыматтарды жыйноо жана иштетүү жоготуу, бузулуу жана уруксаты жок кирүүдөн коргоону камсыз кылышы керек, ошондой эле маалыматтык ресурстарга кандайдыр бир мыйзамсыз таасирлердин алдын алууга жардам бериши керек.
Каттоо менен алектенген мамлекеттик органдар маалыматтарды конфиденциалдуулугун жана коргоосун камсыз кылууга милдеттүү, бул учурдагы мыйзамдарга ылайык.Геномдук жана дактилоскопиялык маалыматтар менен болгон бардык аракеттер, анын ичинде жыйноо, иштетүү, сактоо жана жок кылуу, так белгиленген эрежелерге ылайык жүргүзүлүшү керек.
Ушул маалыматтарды иштетүү процессинде ыйгарым укуктуу органдар анонимдештирүүнү жана анонимдүүлүктү жоюуну жүргүзүшөт.
Геномдук жана дактилоскопиялык маалыматтарды сот, укук коргоо жана атайын органдарга өткөрүү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына жана каттоо эрежелерине ылайык жүргүзүлөт.
Ошондой эле, мындай маалыматтарды чет өлкөлөргө эл аралык келишимдерге жана Кыргызстан мыйзамдарына ылайык өткөрүүгө болот.
Мыйзам долбоору милдеттүү жана ыктыярдуу каттоону камтыйт.Милдеттүү геномдук каттоого төмөнкүлөр кирет:
- катуу кылмыштар жана адеп-ахлакка каршы кылмыштар үчүн соттолгон адамдар (селекцияны ички иштер органдары жүргүзөт);
- белгисиз адамдар, биологиялык материалы тергөө учурунда алынган ачылбаган кылмыштар боюнча;
- белгисиз сөөктөр (селекцияны соттук медицина адистери жүргүзөт).
Жоголгон адамдардын 16 жашка чейинки туугандарынан биоматериалды алуу үчүн макулдук мыйзамдуу өкүлдүн катышуусунда алынууга тийиш.Эсепке алынган адамдар үчүн биоматериалды алуу үчүн опекундун макулдугу да талап кылынат.
Алынган биологиялык материал геномдук маалымат алуу үчүн гана колдонулат.Эгер адам мурда геномдук каттоодон өткөн болсо, биоматериалды кайрадан алуу жүргүзүлбөйт.
Алынган маалыматтар төмөнкү максаттарда колдонулат:
- кылмыштардын алдын алуу жана ачуу;
- жоголгондорду издөө;
- белгисиз сөөктөрдү идентификациялоо;
- туугандардын байланыштарын аныктоо.
- укук коргоо органдарынын мамлекеттик кызматкерлерине;
- эсепке алынган адамдарга;
- адамдын жеке башын башкача жол менен аныктоо мүмкүн эмес адамдарга;
- кылмыштарга шектелген же айыпталган адамдарга;
- белгисиз сөөктөргө;
- чет элдиктерге жана жарандыгы жок адамдарга.
- Кыргызстанда туруктуу жашаган;
- окуу жайларында билим алгандар;
- мамлекетте иштеген;
- республикада мыйзамсыз жүргөн;
- бежендик статусун же күбөлүктүн алмашуусун сураган;
- чыгарып жиберүүгө же кайра кабыл алуу боюнча эл аралык келишимдерге киргендерге.
12ден 16 жашка чейинки балдар дактилоскопиялык каттоодон ыктыярдуу негизде өтө алышат, ал эми 12 жашка чейинки балдар бул процедурадан бошотулат.Ыктыярдуу каттоо жазуу жүзүндөгү арыздын негизинде жана ички иштер органдары тарабынан белгиленген тартипте жүргүзүлөт.
Дактилоскопиялык маалыматтар төмөнкү максаттарда колдонулат:
- жарандарды жана чет элдиктерди идентификациялоо;
- уларды өлкөдөгү болушун эсепке алуу;
- жоголгондорду издөө;
- белгисиз сөөктөрдү идентификациялоо;
- укук бузууларды алдын алуу жана ачуу.
Геномдук каттоодон баш тартуу да айып пулдарга алып келиши мүмкүн.
Башкы беттеги сүрөт иллюстрациялык: istra-adm.ru.
