Эмгек миграциясы акча табуу мүмкүнчүлүктөрүн ачат, бирок финансылык дисциплинаны талап кылат.
Жеке финансылар боюнча адис Буажар Абдыкадырова, ойлонулбаган бюджеттөө миграцияны чексиз сыноого айландыруу мүмкүн экенин баса белгилейт.
«Миграция шарттарында финансылык дисциплина, мекенде болгондон көп мааниге ээ. Башка өлкөдө сиздин жакындарыңыз же досторуңуздун үйүндө убактылуу жашап, чыгымсыз болуу мүмкүнчүлүгү жок. Ошондуктан, катуу финансылык ченемдерди орнотуу маанилүү», — дейт ал.
Мигранттар үчүн өз кирешелерин туура бөлүштүрүү өтө маанилүү. Ошондуктан, Буажар Абдыкадырова төрт кадамдуу ыкманы колдонууга кеңеш берет:
- 35% — жакындарына кыялдарын ишке ашыруу үчүн акча жиберүүгө;
- 10% — күтүүсүз чыгымдар үчүн «финансылык коопсуздук подушкаларын» түзүүгө жана толтурууга;
- 15% — ар бир чоң адамга, үй-бүлөлүк запаска кошумча, жеке жыйноолорду түзүүгө;
- 40% — күнүмдүк чыгымдарга, мисалы, турак жай, тамак-аш жана кийим үчүн.
Көп учурда мигранттар, көп жылдык оор эмгекке карабастан, максаттарына жете алышпайт. Бул акчанын жетишсиздигинен эмес, каражаттарды туура бөлүштүрбөөнүн натыйжасы.
Инфографикада эмгек мигранттары жасаган беш негизги каталар жана алардын алдын алуу боюнча кеңештер берилген, ийгиликтүү натыйжа менен үйгө кайтуу үчүн:
Ката № 1
Буажар Абдыкадырованын айтымында, даярдыксыз акча табууга чыгуу — бул тобокел. Чет өлкөдө кандай жумуш аткарыла турганын, эмгек акыңыз кандай болорун жана керектүү сумманы канча убакытта жыйнай аларыңызды алдын ала түшүнүү маанилүү.
Ката № 2
Мигрант так финансылык максатка ээ болушу керек — ал керектүү сумманы жыйноо үчүн канча убакыт кетээрин жана ал эмне үчүн жумшалат экенин билүүсү керек. Мисалы, эгер максат — үй сатып алуу же жеке бизнес ачуу болсо, жиберилген каражаттардын ушул максат үчүн колдонулушу керектигин үй-бүлө менен макулдашуу зарыл, жакындарынын каалоосуна ылайык эмес.
Ката № 3
Адис, уруксаттар, салык жана медициналык камсыздандыруу сыяктуу чыгымдар милдеттүү экенин баса белгилейт. Алардан баш тартпоо керек. Мисалы, расмий жумушка уруксат албаган учурда, айыппулдун суммасы уруксатты алуу үчүн төлөнгөн суммадан ашып кетиши мүмкүн. Мигранттар кээде тааныштарынан арзан баада уруксат сатып алышат, бирок кийин ал жасалма экенин билишет, бул депортацияга алып келиши мүмкүн.
Ката № 4
Бюджетти так пландашпай, мигранттын чет өлкөгө чыгып кеткен максатын ишке ашыруу кыйын. Ошондуктан, жиберилген каражаттарды үй-бүлөнүн кантип жумшап жатканын гана эмес, өз чыгымдарыңызды да көзөмөлдөө маанилүү. Эмне менен баштоо керек? Буажар Абдыкадырова, кеминде бир ай бою бардык кирешелерди жана чыгымдарды жазып алууга кеңеш берет. Бул керексиз чыгымдарды жана бюджеттен жашыруун кетип жаткан акчаларды аныктоого жардам берет.
Ката № 5
Интернетте мигранттардын курьер болуп иштеп, бир нече саатта жогорку эмгек акы убада кылган белгисиз адамдарга ишенгендиктен түрмөгө түшкөнү тууралуу көптөгөн окуялар бар. Ошондуктан, оңой акчадан качып, сунушталган жумуштун легитимдүүлүгүн текшерүү маанилүү.
