Цифрдык экономиканын тез өнүгүшү шартында, кадрларды даярдоо негизги маселе болуп, ал салттуу билим берүү чегинен чыгып жатат. Кыргызстан сыяктуу өнүгүп келе жаткан IT тармактары үчүн бул, мектеп билим берүү этаптарынан эмгек рыногуна чыгууга чейин адамдык капиталды өнүктүрүүнүн комплексдүү моделин түзүүнү талап кылат.
Бул контекстте Яндекс Кыргызстан программалоо мектебине басым жасап, билим берүү долбоорлорун баштоодо. Компаниянын эл аралык социалдык долбоорлорунун жетекчиси Мария Тимофеева, билим берүү инициативалары компаниянын социалдык стратегиясынын негизин түзгөнүн белгиледи.
Анын айтымында, Яндекс үчүн IT-билим берүү өз экосистемасы үчүн кадрлар резервин түзүү менен катар, жалпы рынокко да салым болуп эсептелет.
«IT-билим берүү жөнүндө сөз болгондо, биз өзүнө гана адистер даярдоо менен чектелбейм. Биз бул бизнес жана мамлекеттин өнүгүшүнө жардам берет деп ишенебиз», – деп кошумчалады ал.
Мындай мамиле, атаандаштыкка жөндөмдүү цифрдык чөйрөнүн жетиштүү квалификациялуу адистерди талап кыларын тастыктайт. IT тармагында кадрлар көбөйгөн сайын, жеке жана мамлекеттик секторлордо сунушталган продукттардын жана кызматтардын сапаты жогорулайт.
Программалоо экосистеманын негизги компоненти
Программалоо мектеби, бул концепциянын практикалык жүзөгө ашырылышы, мектеп окуучулары үчүн Pythonды тереңдетип үйрөнүүгө жана алгоритмдик ой жүгүртүүнү өнүктүрүүгө багытталган акысыз программаны сунуштайт. Башында долбоор офлайн форматта лицейлер жана гимназиялар менен өнөктөштөрдүн базасында ишке ашырылган.2023–2024 окуу жылында мектепти 100дөн ашык окуучу аяктады, программага тандоо катуу жүргүзүлдү: жакшы математикалык билим жана жогорку мотивация талап кылынды.
«Сабактар жыл бою жумасына эки жолу өтөт. Бул мектеп билим берүүнү толуктаган олуттуу жүк», – деп белгиледи Мария Тимофеева.
Мындай окуу модели, өспүрүмдөрдү программалоо менен тааныштырып гана тим болбостон, алардын келечектеги кесиптик жолдоруна – техникалык жогорку окуу жайларына кирүүгө, олимпиадаларга катышууга жана биринчи практикалык долбоорлорго катышууга негиз түзөт.
Мектептин өзгөчөлүктөрүнүн бири – анын практикалык багыты. Тимофееванын айтымында, окуучулар уже фриланс-заказдарды аткарып, Pythonды билүү менен акча таба алышат.
Ошентип, мектеп мектеп билим берүү менен реалдуу IT-практика ортосундагы өтүүчү этап болуп, бул дипломдорду гана эмес, практикалык көндүмдөрдү да талап кылган рынок шартында өзгөчө актуалдуу.
Онлайн форматтар жана региондор аркылуу кеңейтүү
Убакыттын өтүшү менен долбоордун командасы офлайн форматтын ар дайым жетиштүү эместигин түшүндү. Кенен аудиторияга Pythonды үйрөнүүнүн маанилүүлүгүн жана программалоонун өзүн-өзү ишке ашыруунун куралы боло алаарын түшүндүрүү үчүн онлайн курстар киргизилди.
«Биз адамдарга жөнөкөй тапшырмаларга жеткиликтүүлүктү камсыз кылуу жана Pythonды үйрөнүүнүн маанисин түшүндүрүү керек экенин түшүнүп калдык», – деп тактады Мария Тимофеева.
Онлайн формат популярдуулукка ээ болду: 2025-жылы жайкы мини-курстарга 1000ден ашык арыз катталды. Эң мыкты катышуучулар программалоо мектебинде окууну улантууга мүмкүнчүлүк алышты, бул долбоорду офлайн жана онлайн ыкмаларын айкалыштырган гибриддик кылды.
Учурда программалоо мектебинде 250дөй мектеп окуучулары, сегиз офлайн топ жана эки онлайн топ менен окуп жатышат, бул Бишкектен тышкары өлкөнүн башка региондорун да камтууга мүмкүнчүлүк берди.
«Биз үчүн Кыргызстандагы ар кандай шаарлардан жана райондордон окууга жеткиликтүүлүктү камсыз кылуу маанилүү эле», – деп баса белгиледи Мария Тимофеева.
Мугалимдерди колдоо – маанилүү кадам
Билим берүү стратегиясынын кийинки этабы информатика мугалимдерине көңүл буруу болду. Базалык мектеп билим берүүнү жакшыртпаса, туруктуу өзгөрүүлөр мүмкүн эместигин түшүнгөн Яндекс мугалимдер үчүн курстарды баштады.Бул квалификацияны жогорулатуу гана эмес, ошондой эле окутуу методикаларын үйрөнүү, олимпиадаларга даярдык жана окуучулардын алгоритмдик ой жүгүртүүсүн өнүктүрүү.
«Биз информатика окутуу методикасы боюнча мугалимдерге жардам берүү үчүн курстарды баштадык», – деп белгиледи Мария Тимофеева.
Акыркы курстарга 2600дөн ашык катышуучу катталды. Окутууну аяктаган жок, бирок өз иштеринде колдонуу үчүн материалдарга жеткиликтүүлүктү алышты, бул бир долбоордун чегинен чыгып, билимдердин жайылышына алып келет.
Курстарга каттоо дайыма жүргүзүлүп, gradeitup.yandex.com сайтында каалаган убакта катталууга болот.
Билим берүү өнүгүүнүн негизги компоненти
Программалоо мектеби, онлайн курстар жана мугалимдерди даярдоо толук кандуу IT-экосистеманын негизин түзөт. Бул регионалдык дисбаланстарды азайтууга, мектеп билим берүүнүн деңгээлин жогорулатууга жана жаңы муун адистерди даярдоо үчүн шарттарды түзүүгө жардам берет.Мария Тимофеева, бул демилгени стратегикалык мааниси ушул экенин баса белгилейт.
«IT-адистер рыногунун өнүгүшү продукттардын атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн жогорулатып, бардык бизнес түрлөрүнүн өсүшүнө жардам берет», – деп белгиледи ал.
Социалдык демилгелер экосистеманын бир бөлүгү катары
Яндекс негизинен такси жана жеткирүү менен байланышкан болсо да, компания ошондой эле кеңири социалдык кызматтарды өнүктүрүүдө. Билим берүү долбоорлорунан тышкары, Яндекс Кыргызстанда мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар үчүн колдонмолорду адаптациялоодон донордук акцияларды жана НКОларды колдоого чейин инклюзивдик кызматтарды ишке ашырууда.Акыркы жылдарда компания кайрымдуулук долбоорлоруна 11 миллион сомдон ашык, билим берүү демилгелерине 9 миллион сомго жакын каражат бөлдү.
Яндекстин Кыргызстандагы тажрыйбасы технологиялык компаниялардын коомдогу ролун кабыл алууда өзгөрүүлөрдү көрсөтөт. Бул жөн гана бөлөк-бөлөк социалдык долбоорлор эмес, шаар, эмгек рыногу жана билим берүү системасы менен туруктуу өз ара аракеттенүү моделин куруу үчүн аракет.
Билим берүүгө, инклюзивдик кызматтарга жана технологияларга жеткиликтүүлүккө инвестициялар узак мөөнөттүү таасирлерди жаратууда, бул өзүнчө программалар жана финансылык көрсөткүчтөрдүн чегинен чыгып жатат. Бул жагынан программалоо мектеби билим берүү долбоору гана эмес, адамдык капиталды өнүктүрүүгө жана өлкөнүн цифрдык доордо атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн жогорулатууга багытталган кеңири стратегиянын бир бөлүгү болуп калууда. ```
