Сунуштарда глюкагоноподобдук пептид-1 (ГПП-1) рецепторлорунун агонисттери, мисалы, лираглутид, семаглутид жана тирзепатид каралат жана аларды комплекс терапиясынын алкагында коопсуз колдонуу боюнча кеңештер берилет. Бирок, уюмда белгилегендей, бул сунуштар узак мөөнөттүү коопсуздук боюнча изилдөөлөрдүн жетишсиздигинен, терапияны токтоткон соң салмакты кармоо боюнча белгисиздиктен, дары-дармектердин жогору баасынан жана өлкөлөр арасындагы жеткиликтүүлүктөгү айырмачылыктардан улам шарттуу болуп саналат.
ДСУнун маалыматына ылайык, дүйнө жүзү боюнча 1 миллиарддан ашык адам семиздиктен жабыркаган. 2024-жылы бул 3,7 миллион өлүмдүн себеби болду. Эгер оперативдүү чаралар көрүлбөсө, 2030-жылга чейин семиз адамдардын саны эки эсе көбөйүшү мүмкүн, бул саламаттыкты сактоо системаларына чоң жүк алып келет жана жыл сайын $3 триллионго чейин глобалдык экономикалык жоготууларга алып келет.
“Семиздик - бул олуттуу глобалдык маселе”, - деди ДСУнун башкы директору Тедрос Адханом Гебрейесус. - Жаңы сунуштар семиздиктин хроникалык оору экендигин тастыктайт, бул өмүр бою комплекс мамилени талап кылат. Дары-дармектер өз алдынча маселени чечпейт, бирок ГПП-1 терапиясы миллиондогон адамдарга маанилүү жардам көрсөтүшү мүмкүн”.
Бул генетикалык факторлор, биологиялык процесстер, чөйрө жана социалдык шарттар тарабынан таасир этилген татаал хроникалык абал.
“Семиздик жүрөк-кан тамыр оорулары, 2-типтеги диабет жана кээ бир рак түрлөрүнүн жогорулаган тобокелдиги менен байланышкан, ошондой эле көптөгөн инфекциялык оорулардын курсуна терс таасирин тийгизиши мүмкүн. Көпчүлүк адамдар салмакты жоготуп, аны ден-соолукка ылайыктуу деңгээлде кармоо үчүн медициналык жардамсыз кыйынчылыкка дуушар болушат”, - деп кошумчаланды билдирүүдө.
ГПП-1 дары-дармектери аппетитти, кандын шекерин жана ашказандын иш-аракеттерин жөнгө салган табигый гормондун имитаторлору катары иштешет.
“Семиз адамдар бул дары-дармектерди колдонуу менен салмагын кыйла азайтып, жалпы ден соолугун жакшырта алышат”, - деп белгилешет ДСУда.2025-жылы ДСУ бул дары-дармектерди 2-типтеги диабетти дарылоодо жогорку тобокелдикке ээ болгон топтор үчүн негизги дары-дармектердин тизмесине киргизди, ал эми жаңы сунуштар семиз адамдар үчүн, боюнда бар кезинен башка, узак мөөнөттүү колдонууга уруксат берет.
Эң ийгиликтүү ыкма дары-дармектерди саламаттуу тамактануу, туруктуу физикалык активдүүлүк жана адистердин узак мөөнөттүү көзөмөлү менен айкалыштырууну камтыйт.
ДСУ кайрадан семиздик эпидемиясы менен күрөшүү пациенттердин өз күчү менен мүмкүн эместигин, мамлекеттердин жана өнөр жайдын системалык чаралары талап кылынарын белгилейт.
ГПП-1 дары-дармектерине болгон суроо сунуштан кыйла жогору. Тартипти жогорулатуу менен, ДСУнун баамдоосуна ылайык, 2030-жылга чейин муктаждардын 10% дан азы гана бул дары-дармектерге жеткиликтүү боло алышат.
Туура мамлекеттик саясат жок болсо, саламаттыкты сактоодогу бар болгон теңсиздик тереңдей берет. ДСУ өлкөлөргө биргелешкен сатып алуулар, адилеттүү баа түзүү жана ыктыярдуу лицензиялоо механизмдерин колдонууга кеңеш берет.
Мындан тышкары, ДСУ глобалдык жетишсиздик фонунда ГПП-1 дары-дармектеринин жасалма жана сапатсыз товарларынын өсүп жаткан жүгүртүүсү жөнүндө эскертет. Уюм жеткирүүлөрдү катуу жөнгө салууга, дары-дармектерди акылга сыярлык дайындоого жана сапатты катуу көзөмөлдөөгө чакырат.
Сунуштар ДСУга мүчө өлкөлөрдүн суроо-талабы боюнча иштелип чыккан жана илимий маалыматтарга, эксперттик баалоолорго жана семиздиктен жабыркаган адамдар менен консультацияларга негизделген. 2026-жылы БУУ агенттиги сунуштарды жаңыртууну пландаштырууда жана өнөктөштөр менен биргеликте ГПП-1 терапиясына муктаж адамдар үчүн жеткиликтүүлүктү камсыз кылуу боюнча иш алып барууну көздөп жатат.
Башкы беттеги сүрөт иллюстративдик: Unsplash / i yunmai.
