Ошол эле учурда, адистер чыныгы сан 2-3 эсе жогору болушу мүмкүн деп эсептешет, анткени көп адамдар өз абалынан кабарсыз.
2021-жылдын 1-январына карата, диспансердик каттоодо кант диабети диагнозу менен 74 миң 801 адам турган, бул жалпы калктын болжол менен 1,1% түзөт. Алардын 95% дан ашыгы экинчи типтеги диабеттен жабыркайт, бул негизинен жашоо образына, анын ичинде семиздикке, кыймылсыздыкка жана туура эмес тамактанууга байланыштуу.
«Акыркы 20 жылда диабет менен ооругандардын саны 50% га жакын өстү. 2025-жылга карата болжолдор кант диабети менен катталган бейтаптардын саны 90 миңге жетерин көрсөтүүдө. Бирок адистер чыныгы ооруган адамдардын саны 2-3 эсе көп болушу мүмкүн экенин белгилешет, анткени көпчүлүк оору бар экенин билбейт», — деп айтылат отчетто.
Кант диабети кан тамырларына, жүрөккө, бөйрөккө, көзгө жана нервдерге терс таасир этет.
Кыргызстандагы диабет менен жабыркаган бейтаптардын арасында:
- диабеттик невропатия 50-60% бейтапта диагноздолгон;
- нефропатия — 20% бейтапта;
- ретинопатия — бейтаптардын үчтөн биринде.
Туура көзөмөл болбосо, оору соо болбой калууга, бөйрөктүн жетишсиздигине жана ампутацияларга алып келиши мүмкүн.
Медициналык адистер экинчи типтеги диабеттин 80% учурларын алдын алууга болорун белгилешет.
Алдын алуу боюнча кеңештер:
- Тең салмактуу тамактанууга көңүл буруңуз — жашылчалардын жана толук дандуу азыктардын керектөөсүн көбөйтүңүз, кант жана майлуу тамактардын санын азайтыңыз.
- Туура физикалык активдүүлүк менен алектенүү — күнүнө кеминде 30 мүнөт жөө жүрүүгө, бийлөө же көнүгүүлөргө убакыт бөлүңүз.
- Салмагыңызды көзөмөлдөңүз — дене массасын 5-10% га төмөндөтүү диабетке чалдыгуу коркунучун кыйла төмөндөтөт.
- Көп суу ичип, таттуу ичимдиктерден качыңыз.
- Кан шекеринин деңгээлин туруктуу текшерип туруңуз — 40 жаштан кийин же ашыкча салмак бар болсо.
Республика жана облустарда адистер кан шекеринин деңгээлин текшерүү боюнча скринингдерди уюштуруп, медициналык кызматкерлерди жана калкты окутуп, ошондой эле ден-соолукка пайдалуу тамактануу жана физикалык активдүүлүк боюнча маалымат таратуу кампанияларын өткөрүшөт.
