— Тегин юридикалык жардам көрсөтүү системасы 1993-жылы киргизилген жана 2009-жылы кабыл алынган «Мамлекеттик кепилдик берилген юридикалык жардам жөнүндө» мыйзам менен расмий түрдө бекитилген. 2016-жылы Юстиция министрлигинин алдында адвокаттар менен юридикалык жардамга муктаж адамдардын ортосундагы өз ара аракеттенүү үчүн Координациялык борбор түзүлгөн. 2022-жылы бул мыйзам өзгөртүүлөргө учурап, борбор Юридикалык жардам кызматына айландырылган, ал министрликтин көзөмөлүндө. Кызматтын негизги милдети — азыркы учурда координаторлор иштеп жаткан ар бир райондо жарандар үчүн юридикалык кызматтардын жеткиликтүүлүгүн камсыз кылуу.
Учурдагы муктаждыктарды эске алуу менен мыйзамга толуктоолор киргизилген, ошондуктан азыр юридикалык жардамды жарандар гана эмес, үй-бүлөлүк зомбулукка кабылгандар, адам соодасына кабылгандар, кыйын жашоо шартындагы балдар, жалгыз бой жарандар, аз камсыз болгон үй-бүлөлөр жана мүмкүнчүлүгү чектелген балдардын ата-энелери да ала алышат.
— Сиздерге күн сайын кайрылуулар кандай жана кайсы маселелер эң көп кездешет?
— Биз системанын ишин туруктуу анализдеп, мониторинг жүргүзүп турабыз. Белгиленген методология бизге күн сайын болжол менен 200 жаран биздин кеңселерге консультация алуу үчүн кайрыларын, ал эми 114 номерине 35тен 50гө чейин чалуу түшөрүн аныктоого мүмкүндүк берди.
— Ооба, декада ийгиликтүү болду. Натижада 6419 жаран тегин юридикалык консультация алышты. Бул сандан 2960 эркек жана 3459 аял. Эң көп кездешкен маселелер документтерди түзүү, жер талаштар, үй-бүлөлүк иштер, социалдык камсыздандыруу маселелери жана мурас укуктары болду. Декада учурунда юридикалык сабаттуулукту жогорулатуу үчүн мектептерде жана жабык мекемелерде мобилдик иш-чаралар өткөрүлдү.
— Бул жылы биз төрт мобилдик чыгуу уюштурдук, анда соттолгондорго юридикалык консультация бердик. Ошондой эле, жеринде жардамга муктаж болгон адамдар үчүн адвокаттарды камсыз кылдык.
— Сиздин жардамдарыңыз жеке юридикалык фирмалардын кызматтарынан кандайча айырмаланат?
— Мен мурда айткандай, мамлекеттик юридикалык жардам алуу укугу жарандардын конституциялык укугу болуп саналат. Биз бул жардамды мыйзамга ылайык, акысыз беребиз. Биздин милдет — жарандардын укуктарын коргоо, аларга адвокаттарды камсыз кылуу. Белгиленген коргоочулардын эмгек акысы республикалык бюджеттен өкмөт тарабынан белгиленген тарифтер боюнча төлөнөт. Мындан тышкары, биз юридикалык жардам системасын координациялоо менен алектенебиз.
— Учурда биз автоматташтырылган маалыматтык системаларыбызга обратная связь системасын киргизип жатабыз, бул жарандарга биздин ишибизди баалоого мүмкүнчүлүк берет. Канааттанган кардарлардан ыраазычылык каттары келип жатат, бул ишенимдин өскөнүн көрсөтөт. Мындан тышкары, көз карандысыз эксперттер юридикалык сабаттуулук жана биздин системага болгон ишеним деңгээлин анализдеп жатышат, жана биз натыйжаларды кийинчерээк бөлүшүүнү пландап жатабыз.
