Кыргызстандык ишкерлер, маркетплейсларда иш алып барган, олуттуу тоскоолдуктарга туш болушту. Учурда алар өз товарларын Россиядагы складдарга жеткире албай жатышат, бул жергиликтүү 30 миңден ашык сатуучүлөрдүн бизнесин коркунучка салууда.
Сатуучүлөр үчүн чыгыш жок абал
Россиядагы маркетплейсларга катталган кыргыз бизнесмендери өздөрүн өтө оор сезишет. Учурдагы эрежелерге ылайык, алар өз товарларын складдарга жеткирүүнү өз алдынча уюштурууга милдеттүү, бирок азыр бул мүмкүн эмес.Азамат Керимбек уулу, өндүрүштүн ээси, абал менен бөлүшөт: "Россияда ички НДС төлөнүшү керек, бирок Кыргызстандык резиденттер товарды алып киргенде муну жасай алышпайт. Бул үчүн Россияда расмий кабыл алуучу болушу керек, бул фактически бардык мыйзамдарды сактаган учурда да жеткирүүлөрдү бөгөттөйт."
Ал жеткирүү процессинин бир нече этабын түшүндүрөт: товардык-транспорттук накладнаядан сертификаттоого чейин. Ар бир этабында жөнөтүүчү (кыргыз бизнесмени) жана кабыл алуучу (россиялык компания) көрсөтүлүшү керек.
"Негизи, россиялык компания товарды кабыл алып, НДС төлөп, маркетплейсларда сатуу үчүн анын легалдуулугун камсыз кылышы керек. Бирок, кыргыз бизнесмени сатууучу болсо, бул кантип мүмкүн?" — деп сурайт Керимбек уулу.
Биз НДС төлөөгө даярбыз, бирок зарыл болгон мыйзамдык нормалардын жоктугу себептүү муну жасай албайбыз.Теориялык жактан алганда, кыргыз бизнесмени Россияда убактылуу жашоого уруксат алып, андан кийин ишкер катары катталса болот, бирок бул процесс минимум үч айды алат. Товарлар сезонго жараша өндүрүлгөн тигүү тармагында бул кабыл алынгыс.
Максатбек Абдижалилов, логистика компаниясынын өкүлү, бул маселе башында туура иштелип чыкпаганын белгилейт. Кыргыз ишкерлерин Россиядагы маркетплейсларда соода кылууга чакырышкан, бирок НДС төлөө маселелери чечилген эмес.
Ал баса белгилейт: "Бул экономикага терс таасир эте турган олуттуу маселе. Цехтердин жабылышынын убактысы, жана канча үй-бүлө кирешесиз калат деген суроо."
Маркетплейстердин жооптору
Ozon компаниясы кыргыз сатуучүлөрүнө товарларды Россияга жеткирүүдө кросс-докинг кызматын сунуштап жатканын билдирди."Сатуучу товарларды биздин кабыл алуу пунктубузга Кыргызстанда алып келет, жана Ozon бардык кийинки логистиканы, документтерди иштеп чыгуу жана салыктарды төлөөнү өзүнө алат, бул өнөктөштөрдү чек арадагы кыйынчылыктардан бошотот," — деп түшүндүрүштү компаниядан.
Wildberries компаниясы Кыргызстандан товарларды алып кирүү боюнча өнөктөштөрдөн суроолор келип жатканын билдирди. "Биз сатуучүлөр ассоциациясы жана салык органдары менен жолугушууларды өткөрдүк жана бул маселени чечүү боюнча активдүү иш алып баруудабыз," — деп кошумчалашты компаниядан.
Мыйзамдык өзгөрүүлөрдүн зарылдыгы
Азамат Керимбек уулу маркетплейстердин бул маселе боюнча мамилелери ар башка экенин жана бирдиктүү чечим жок экенин белгилейт. Абалды чечүү үчүн ЕАЭБ деңгээлинде мыйзамдык өзгөрүүлөр зарыл.Логистика компаниясынын өкүлү бул маселе Кыргызстанды гана эмес, маркетплейс аркылуу иш алып барган бардык ишкерлерди камтыйт деп кошумчалайт. Учурда ЕАЭБ өлкөлөрү арасында сатуучүлөр менен маркетплейстердин ортосундагы мамилелерди жөнгө салуу жана алар үчүн атайын салык ставкасын белгилөө боюнча сүйлөшүүлөр жүрүп жатат.
"Учурда сатуучүлөр үчүн кандай салык ставкасы белгиленери талкууланууда, бирок бул процесс дагы убакытты алат. 2026-жылдын 1-июнуна чейин тиешелүү документ даярдалат деп маалымдалууда, бул абдан оптимисттик мөөнөт," — деп жыйынтыктады Максатбек Абдижалилов.
