Кыргызстандын тарыхый жана майрамдык даталары: июнь 2013
```html
ИЮНЬ
1 – Эл аралык балдарды коргоо күнү
– Кыргызстандын географы, изилдөөчүсү М. Мурзаевдин туулган күнүнө 105 жыл (1908–1998)
2 – Кыргызстандын балык чарба кызматкерлеринин күнү
– Техникалык илимдердин доктору П. И. Чаловдун туулган күнүнө 90 жыл (1923–2003)
– Дарвинист окумуштуулар К. А. Тимирязевдин туулган күнүнө 170 жыл (1843–1920)
3 – К. А. Тимирязевдин туулган күнүнө 170 жыл (1843–1920), орус табият таануучусу-дарвинист
4 – Эскерүү күнү. Ош облусундагы (1990) трагедиялык окуялардын жылдыгы
5 – Дүйнөлүк экологияны коргоо күнү
– Гарсиа Лорканын туулган күнүнө 115 жыл (1898–1936), испан акыны жана драматургу
– Л. Ф. Деймантын туулган күнүнө 100 жыл (1913–1979), искусствонун ардактуу ишмери
6 – А. И. Хачатуряндын туулган күнүнө 110 жыл (1903–1978), белгилүү композитор
– Химия илимдеринин доктору К. Сулайманкуловдун туулган күнүнө 80 жыл (1933)
7 – Кыргызстандын финансылык-экономикалык кызматкерлеринин күнү
– Поля Гогендин туулган күнүнө 165 жыл (1848–1903), француз сүрөтчүсү
9 – Кыргызстандын жеңил өнөр жай кызматкерлеринин күнү
10 – Кенешбек Асаналиевдин туулган күнүнө 85 жыл (1928–2007), маданияттын ардактуу ишмери, сынчы жана адабият таануучу
– К. Жапаровдун туулган күнүнө 65 жыл (1948–1986), сатирачы жазуучу
– Т. Хренниковдун туулган күнүнө 100 жыл (1913–2007), орус композитору
12 – М. Е. Кольцовдун туулган күнүнө 115 жыл (1898–1942), жазуучу, журналист
14 – К. Жапаровдун (Сатаров Кукен) туулган күнүнө 80 жыл (1933–2012), белгилүү жазуучу, драматург
15 – Кыргызстандын өрт өчүрүү кызматкерлеринин күнү
– Шанхай кызматташтык уюмунун күнү (ШОС) (2001)
– Тарых илимдеринин доктуру, Кыргыз Республикасынын илимине ардактуу ишмер Б. Чокушевдин туулган күнүнө 85 жыл (1928–1996)
– Эдвард Григдин туулган күнүнө 170 жыл (1843–1907), норвегиялык композитор
16 – Кыргызстандын суу чарба кызматкерлеринин күнү
– А. В. Нежданованын туулган күнүнө 140 жыл (1873–1950), орус ырчысы
– 50 жыл мурун (1963), дүйнөдөгү биринчи аял-космонавт В. В. Терешкова “Восток–6” космос кемеси менен космоско учту
17 – Дүйнөлүк кургакчылыкка жана кургакчылыкка каршы күрөшүү күнү
– М. А. Светловдун туулган күнүнө 110 жыл (1903–1964), орус акыны, драматургу
– Шарль Гунонун туулган күнүнө 195 жыл (1818–1893), француз композитору
19 – Блез Паскалдын туулган күнүнө 390 жыл (1623–1662), француз математиги, физиги, философу жана жазуучусу
20 – Дүйнөлүк качкындар күнү
21 – Ф. В. Гладковдун туулган күнүнө 130 жыл (1883–1958), орус жазуучусу
22 – Эскерүү жана кайгы күнү. Улуу Ата Мекендик согуштун башталышы
– Н. Н. Биримкуловдун туулган күнүнө 60 жыл (1953), медицина илимдеринин доктуру, илим жана техника боюнча Мамлекеттик сыйлыктын лауреаты
– Э. М. Ремарктын туулган күнүнө 115 жыл (1898–1970), немис жазуучусу
23 – Кыргызстандын мамлекеттик кызматкерлеринин күнү
26 – Кыргызстандын Архитекторлор союзунун түзүлгөнүнө 75 жыл (1938).
– Т. Закированын туулган күнүнө 65 жыл (1948), акын, Кыргызстандын маданиятына ардактуу ишмер
– Эл аралык наркоманияга жана мыйзамсыз наркотик жүгүртүүгө каршы күрөшүү күнү
30 – Кыргыз Республикасынын юристтер күнү
– Тарых илимдеринин доктуру Ж. С. Татыбекованын туулган күнүнө 85 жыл
– Улюш – кыргыз элдин байыркы майрамы
2013-жылы белгиленет:
– Кыргызстандын күчтүү адамдарынын бири Каба уулу Кожомкулдун туулган күнүнө 125 жыл (1888–1955)
– К. А. Рахматуллиндин туулган күнүнө 110 жыл (1903–1946), жазуучу, котормочу, журналист, манас таануучу
– Джованни Боккаччонун туулган күнүнө 700 жыл (1313–1375), италиялык жазуучу, Ренессанс доорунун эң ири өкүлү
Июнь – жылдын эң күндүү айы. Табият көздү кубантып турат: ал өзүнүн бардык кооздугунда. 21-июндан 25-июнга чейин – жылдын эң узун күндөрү. «Июнь айында таң таңды тосуп алат», - деп айтылат эл арасында бул узун күндөр жана кыска түндөр жөнүндө. Июнь айы өз атын байыркы римдик плодородия, никенин сактоочусу, жамгырдын башкаруучусу Юнонадан алган.
Байыркы орусча аталышы – изок (күзнөктөр), червень, ар түрдүү. Кыргызча бул ай байыркы заманда кулжа деп аталган.
ИЮНЬ
1 – Эл аралык балдарды коргоо күнү
– Кыргызстандын географы, изилдөөчүсү М. Мурзаевдин туулган күнүнө 105 жыл (1908–1998)
2 – Кыргызстандын балык чарба кызматкерлеринин күнү
– Техникалык илимдердин доктору П. И. Чаловдун туулган күнүнө 90 жыл (1923–2003)
– Дарвинист окумуштуулар К. А. Тимирязевдин туулган күнүнө 170 жыл (1843–1920)
3 – К. А. Тимирязевдин туулган күнүнө 170 жыл (1843–1920), орус табият таануучусу-дарвинист
4 – Эскерүү күнү. Ош облусундагы (1990) трагедиялык окуялардын жылдыгы
5 – Дүйнөлүк экологияны коргоо күнү
– Гарсиа Лорканын туулган күнүнө 115 жыл (1898–1936), испан акыны жана драматургу
– Л. Ф. Деймантын туулган күнүнө 100 жыл (1913–1979), искусствонун ардактуу ишмери
6 – А. И. Хачатуряндын туулган күнүнө 110 жыл (1903–1978), белгилүү композитор
– Химия илимдеринин доктору К. Сулайманкуловдун туулган күнүнө 80 жыл (1933)
7 – Кыргызстандын финансылык-экономикалык кызматкерлеринин күнү
– Поля Гогендин туулган күнүнө 165 жыл (1848–1903), француз сүрөтчүсү
9 – Кыргызстандын жеңил өнөр жай кызматкерлеринин күнү
10 – Кенешбек Асаналиевдин туулган күнүнө 85 жыл (1928–2007), маданияттын ардактуу ишмери, сынчы жана адабият таануучу
– К. Жапаровдун туулган күнүнө 65 жыл (1948–1986), сатирачы жазуучу
– Т. Хренниковдун туулган күнүнө 100 жыл (1913–2007), орус композитору
12 – М. Е. Кольцовдун туулган күнүнө 115 жыл (1898–1942), жазуучу, журналист
14 – К. Жапаровдун (Сатаров Кукен) туулган күнүнө 80 жыл (1933–2012), белгилүү жазуучу, драматург
15 – Кыргызстандын өрт өчүрүү кызматкерлеринин күнү
– Шанхай кызматташтык уюмунун күнү (ШОС) (2001)
– Тарых илимдеринин доктуру, Кыргыз Республикасынын илимине ардактуу ишмер Б. Чокушевдин туулган күнүнө 85 жыл (1928–1996)
– Эдвард Григдин туулган күнүнө 170 жыл (1843–1907), норвегиялык композитор
16 – Кыргызстандын суу чарба кызматкерлеринин күнү
– А. В. Нежданованын туулган күнүнө 140 жыл (1873–1950), орус ырчысы
– 50 жыл мурун (1963), дүйнөдөгү биринчи аял-космонавт В. В. Терешкова “Восток–6” космос кемеси менен космоско учту
17 – Дүйнөлүк кургакчылыкка жана кургакчылыкка каршы күрөшүү күнү
– М. А. Светловдун туулган күнүнө 110 жыл (1903–1964), орус акыны, драматургу
– Шарль Гунонун туулган күнүнө 195 жыл (1818–1893), француз композитору
19 – Блез Паскалдын туулган күнүнө 390 жыл (1623–1662), француз математиги, физиги, философу жана жазуучусу
20 – Дүйнөлүк качкындар күнү
21 – Ф. В. Гладковдун туулган күнүнө 130 жыл (1883–1958), орус жазуучусу
22 – Эскерүү жана кайгы күнү. Улуу Ата Мекендик согуштун башталышы
– Н. Н. Биримкуловдун туулган күнүнө 60 жыл (1953), медицина илимдеринин доктуру, илим жана техника боюнча Мамлекеттик сыйлыктын лауреаты
– Э. М. Ремарктын туулган күнүнө 115 жыл (1898–1970), немис жазуучусу
23 – Кыргызстандын мамлекеттик кызматкерлеринин күнү
26 – Кыргызстандын Архитекторлор союзунун түзүлгөнүнө 75 жыл (1938).
– Т. Закированын туулган күнүнө 65 жыл (1948), акын, Кыргызстандын маданиятына ардактуу ишмер
– Эл аралык наркоманияга жана мыйзамсыз наркотик жүгүртүүгө каршы күрөшүү күнү
30 – Кыргыз Республикасынын юристтер күнү
– Тарых илимдеринин доктуру Ж. С. Татыбекованын туулган күнүнө 85 жыл
– Улюш – кыргыз элдин байыркы майрамы
2013-жылы белгиленет:
– Кыргызстандын күчтүү адамдарынын бири Каба уулу Кожомкулдун туулган күнүнө 125 жыл (1888–1955)
– К. А. Рахматуллиндин туулган күнүнө 110 жыл (1903–1946), жазуучу, котормочу, журналист, манас таануучу
– Джованни Боккаччонун туулган күнүнө 700 жыл (1313–1375), италиялык жазуучу, Ренессанс доорунун эң ири өкүлү
Июнь – жылдын эң күндүү айы. Табият көздү кубантып турат: ал өзүнүн бардык кооздугунда. 21-июндан 25-июнга чейин – жылдын эң узун күндөрү. «Июнь айында таң таңды тосуп алат», - деп айтылат эл арасында бул узун күндөр жана кыска түндөр жөнүндө. Июнь айы өз атын байыркы римдик плодородия, никенин сактоочусу, жамгырдын башкаруучусу Юнонадан алган.
Байыркы орусча аталышы – изок (күзнөктөр), червень, ар түрдүү. Кыргызча бул ай байыркы заманда кулжа деп аталган.
