Негизги түшүндүрмөгө ылайык, 2015-жылы кабыл алынган учурдагы типтик устав "Укук бузуулардын алдын алуу негиздери жөнүндө" жана "Мамлекеттик жарандык кызмат жана муниципалдык кызмат жөнүндө" мыйзамдар менен карама-каршы келет. Негизги туура эместиктер төмөнкүлөрдү камтыйт:
- Устав жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын (ЖӨА) жетекчилеринин жана ички иштер органдарынын (ИИО) кызматкерлеринин коомдук алдын-алуу борборлорунда катышуусуна уруксат берет, бул мамлекеттик кызматкерлердин коомдук бирикмелердин ишине катышуусуна тыюу салуусуна каршы келет.
- Устав борборлор үчүн бирдиктүү уюштуруу-укуктук форманы (коомдук бирикме) белгилейт, ал эми мыйзам ЖӨА органдарына форманы өз алдынча аныктоого уруксат берет.
Коомдук алдын-алуу борбору жөнүндө типтик жобо
Кошумча
1. Жалпы жоболор
1. Коомдук алдын-алуу борбору (мындан ары - КАБ) жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары (ЖӨА) тарабынан тиешелүү аймакта жарандардын жана ЖӨАнын укук бузуулардын алдын алуу боюнча иш-чараларды уюштуруудагы биргелешкен катышуусун камсыздоо максатында түзүлгөн коммерциялык эмес уюм болуп саналат.
2. Коммерциялык эмес уюмдун толук наамы:
- мамлекеттик тилде: "_________________ Коомдук алдын-алуу борбору"
- расмий тилде: ____________________ «Коомдук алдын-алуу борбору».
Коммерциялык эмес уюмдун кыскартылган наамы:
- мамлекеттик тилде: «Коомдук алдын-алуу борбору»
- расмий тилде: «КАБ».
3. КАБ өз ишин Кыргыз Республикасынын "Кыргыз Республикасында укук бузуулардын алдын алуу жөнүндө" мыйзамына, укук бузуулардын алдын алуу боюнча Кыргыз Республикасынын башка нормативдик укуктук актыларына, ошондой эле Кыргыз Республикасынын катышуучусу болгон эл аралык келишимдерге жана ушул Уставга ылайык жүргүзөт.
4. КАБнын иши мыйзамдуулук, ыктыярдуулук, жеке адамдын укуктарын сыйлоо жана мамлекеттик органдар, жергиликтүү өз алдынча башкаруу жана калк менен өз ара аракеттенүү принциптерине негизделет.
5. КАБ өз аталышы мамлекеттик жана расмий тилдерде көрсөтүлгөн печатка жана штампка ээ болгон өз алдынча юридикалык жак болуп саналат.
6. Коммерциялык эмес уюмдун юридикалык дареги:
_____________________________________________________________.
7. Туруктуу орган - КАБнын Кеңешинин юридикалык дареги
_____________________________________________________________.
2. КАБнын максаттары жана милдеттери
8. КАБнын негизги максаты ЖӨА, жергиликтүү коомчулук жана жарандык уюмдардын күч-аракеттерин бириктирүү болуп саналат, бул укук бузуулардын алдын алуу жана аны аныктоо боюнча иш-чараларды өткөрүүгө, ошондой эле алардын жасалышына себеп болгон факторлорду жоюуга багытталган.
9. КАБнын артыкчылыктуу иш багыттары төмөнкүлөрдү камтыйт:
- жалпы алдын алуу (социалдык жана укуктук факторлорду колдонуу менен укук бузуулардын алдын алуу);
- жеке алдын алуу (укук бузууларга жакын адамдарды аныктоо жана алардын антисоциалдык көз караштарын өзгөртүү);
- түздөн-түз алдын алуу (белгилүү бир адамдын мыйзамсыз жүрүм-турумун алдын алуу);
- эрте алдын алуу (балдар жана өспүрүмдөр тарабынан мыйзамсыз аракеттердин алдын алуу).
10. КАБнын милдеттери төмөнкүлөрдү камтыйт:
- жарандардын укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын укук бузуулардан коргоо, аларды алдын алуу жана ушул укук бузууларга шарт түзгөн себептерди жана шарттарды жоюу аркылуу;
- укук бузуулар менен адамдарга жеке таасир көрсөтүү;
- укук бузуулардын алдын алуу боюнча чараларды кабыл алуу;
- укук бузуулардын алдын алуу боюнча мамлекеттик жана коомдук бирикмелер менен өз ара аракеттенүүнү уюштуруу;
- укуктук билимдерди жайылтуу;
- жашы жете элек балдардын каралбай калуусун алдын алуу боюнча иш-чараларга катышуу;
- тиешелүү шаар жана айыл аймагындагы укук бузуулардын абалын мониторинг жүргүзүү;
- укук бузууларды алдын алуу боюнча мыйзам долбоорлорун талкуулоого катышуу жана сунуштарды даярдоо;
- укук бузууларды алдын алуу системасын жакшыртуу жана жергиликтүү коомчулуктун катышуусун активдештирүү боюнча сунуштарды иштеп чыгуу;
- коомдук тартипти коргоо маселелерин карап чыгуу жана мамлекеттик органдар үчүн сунуштарды даярдоо.
11. КАБнын иши тейленген аймактагы кылмыштуулук деңгээлин талдоого негизделген профилактикалык иш-чаралар планына ылайык жүргүзүлөт.
3. КАБнын укуктары жана милдеттери
12. КАБ өз милдеттерин аткаруу үчүн укуктарга ээ:
- өз иши жөнүндө маалыматты эркин таратууга;
- мамлекеттик органдарда жана коомдук бирикмелерде өз кызыкчылыктарын билдирүүгө жана коргоого;
- өз максаттарын ишке ашыруу боюнча маселелерди көтөрүүгө жана мамлекеттик органдарга сунуштарды киргизүүгө;
- мамлекеттик органдардан жана коомдук бирикмелерден керектүү документтерди жана маалыматтарды сурап алууга;
- жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын жана коомдук уюмдардын өкүлдөрүн жыйындарга чакырууга;
- компетенциясына байланыштуу маселелер боюнча жыйындарга жана конференцияларга өз өкүлдөрүн жөнөтүүгө;
- укук тартибин бекемдөө боюнча уюмдардын жетекчилери менен кызматташууга;
- өз максаттарына жетүү үчүн юридикалык жана физикалык жактар менен келишимдик мамилелерди түзүүгө;
- Кыргызстан аймагында ассоциациялар жана бирикмелер түзүүгө, инвестицияларды тартууга жана гранттарды жана башка каражаттарды алуу үчүн долбоорлорду иштеп чыгууга.
13. КАБ милдеттүү:
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын жана анын иши менен байланышкан эл аралык укук нормаларын сактоого;
- жыл сайын жергиликтүү коомчулукка жана мамлекеттик органдарга өз иши боюнча отчет берүүгө;
- ички иштер органдарына укук бузуулар жөнүндө фактыларды билдирүүгө жана мыйзамга ылайык чараларды көрүүгө;
- коомдук бирикмелерди каттоодон өткөрүүчү органдарга талап кылынган документтерди берүүгө;
- өз иши жөнүндө жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына маалымат берүүгө;
- мамлекеттик органдарга маалыматтарды жана отчетторду убагында өткөрүп берүүгө;
- өз иши жөнүндө коомчулукка маалымат берүүгө, массалык маалымат каражаттары жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу сайты аркылуу;
- КАБнын репутациясын сактоого жана анын идеяларын жайылтууга.
4. КАБнын мүчөлөрүнүн укуктары жана милдеттери
14. КАБга мүчөлүк ыктыярдуу негизде, жеке же топтук, арыз негизинде жүргүзүлөт.
15. КАБнын мүчөлөрү 18 жашка толгон Кыргыз Республикасынын жарандары болушу керек жана жергиликтүү коомчулуктун жашоосуна активдүү катышуусу керек.
16. КАБнын мүчөлөрү мамлекет тарабынан корголот, алардын укуктары жана ар-намысы мыйзам боюнча корголот.
17. КАБнын бардык мүчөлөрү тең укуктарга жана милдеттерге ээ.
18. КАБнын мүчөсү укукка ээ:
- жыйындарга катышууга;
- КАБнын башкаруу органдарына шайлоого жана шайланууга;
- КАБнын иши боюнча сунуштарды киргизүүгө;
- КАБнын иш-чаралары жөнүндө маалымат алууга;
- КАБ тарабынан уюштурулган иш-чараларга катышууга.
19. КАБнын мүчөсү милдеттүү:
- КАБнын Уставын сактоого;
- КАБнын ишинде катышууга;
- КАБнын жетекчилик органдарынын чечимдерин аткарууга;
- КАБнын жыйындарында жана иш-чараларында активдүү катышууга.
20. КАБга мүчөлүк төмөнкү учурларда токтотулушу мүмкүн:
- жеке арыз боюнча;
- КАБнын жетекчилик органдарынын чечими боюнча;
- КАБнын мүчөсүнүн өлүмү учурда;
- милдеттерди аткарууга мүмкүнчүлүк бербеген ден соолук абалы;
- Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында белгиленген башка учурларда.
21. КАБдан чыгаруу төмөнкү учурларда болушу мүмкүн:
- Уставды бузуу үчүн;
- ар-намысты жана намысты бузган аракеттер үчүн;
- КАБда үч жолу катышуудан баш тартуу үчүн.
5. Башкаруу органдары жана КАБ тарабынан каралып жаткан маселелер
22. КАБнын жогорку органы жалпы жыйын болуп саналат.
23. Жалпы жыйындын кворуму, эгер анда мүчөлөрдүн кеминде үчтөн бир бөлүгү катышса, же мүчөлөр 100дөн көп болсо, 25тен кем эмес катышуусу менен түзүлөт.
24. Жалпы жыйындын эксклюзивдүү компетенциясына төмөнкүлөр кирет:
- Уставга өзгөртүүлөрдү киргизүү;
- ишмердүүлүктүн артыкчылыктуу багыттарын жана мүлктү пайдаланууну аныктоо;
- КАБнын мүчөлөрүн кабыл алуу жана чыгаруу;
- башкаруу органдарын түзүү тартиби;
- жылдык отчетторду жана балансты бекитүү;
- башка уюмдардын ишине катышуу;
- реорганизация жана жоюу;
- башка маселелер.
25. КАБ жалпы жыйындын жыйынында жана мүчөлөрдүн жазуу түрүндөгү сурамжылоосу аркылуу чечимдерди кабыл ала алат.
26. Жалпы жыйын жылына кеминде бир жолу өткөрүлөт.
27. КАБнын туруктуу органы Кеңеш болуп саналат, ал жалпы жыйынга жана ЖӨАга отчет берет.
28. Кеңештин курамы жергиликтүү кенеш тарабынан ЖӨАнын аткаруучу органынын сунушу боюнча 2 жылдык мөөнөткө бекитилет.
29. Кеңештин курамына уюмдардын жетекчилери, жергиликтүү кенештин депутаттары жана ЖӨАнын жооптуу кызматкерлери кириши мүмкүн.
30. Кеңештин чечимдери жөнөкөй көпчүлүк добуш менен кабыл алынат.
31. Кеңештин компетенциясына төмөнкүлөр кирет:
- төрага, анын орун басары жана катчыны шайлоо;
- укук бузуулардын алдын алуу программаларын бекитүү;
- мамлекеттик органдар жана жалпы жыйын тарабынан белгиленген милдеттерди аткаруу;
- КАБнын мүчөлөрүн кабыл алуу жана чыгаруу;
- укук бузуулардын алдын алуу боюнча активдүү катышуучуларды сыйлоо боюнча сунуштарды киргизүү.
32. Кеңеш коомдук негизде иштейт, анын иши төрага тарабынан координацияланат.
33. Жалпы жыйындын чечимдерин аткаруу маселелерин төрага көзөмөлдөйт.
34. Кеңештин ишин уюштуруу боюнча жооптуу катчы иш алып барат.
35. Кеңештин жыйынына материалдарды даярдоо үчүн жумушчу топтор түзүлүшү мүмкүн.
36. Кеңештин жыйындары жылына кеминде бир жолу өткөрүлөт.
37. Жыйынга төрага жетекчилик кылат, анын жоктугунда - орун басары.
38. Жыйын, эгер Кеңештин мүчөлөрүнүн жарымынан көбү катышса, кворум катары эсептелет.
39. Кеңештин чечимдери протоколго жазылып, төрага же жыйын өткөргөн адам тарабынан кол коюлат.
40. Кеңештин чечимдери сунуш түрүндө болуп, мамлекеттик органдарга жана коомчулукка маалымдалат.
6. КАБны реорганизациялоо, жоюу жана Уставга өзгөртүүлөрдү киргизүү тартиби
41. КАБны реорганизациялоо же жоюу, ошондой эле Уставка өзгөртүүлөрдү киргизүү жалпы жыйындын же соттун чечими боюнча жүргүзүлөт.
42. Реорганизациялоо же жоюу боюнча чечим жалпы жыйынга катышкан мүчөлөрдүн кеминде 2/3 добушу менен кабыл алынат.
43. Бардык өзгөртүүлөр мыйзамда белгиленген тартипте катталууга тийиш.
44. КАБ юридикалык жактар реестрине жазуу киргизилген учурдан тартып токтотулган болуп эсептелет.
7. Мыйзамды бузгандыгы үчүн жоопкерчилик
45. Мыйзамды бузган учурда КАБ жана анын мүчөлөрү мыйзамга ылайык жоопкерчилик тартат.
8. Ревизиялык орган
46. КАБнын финансылык ишмердүүлүгүн көзөмөлдөө Ревизиялык комиссия тарабынан жүргүзүлөт, ал жалпы жыйын тарабынан 2 жылга шайланат.
47. Ревизиялык комиссиянын мүчөлөрү КАБнын жетекчилик органдарында кызмат ордун ээлей алышпайт.
48. Ревизиялык комиссия жалпы жыйынга отчет берет.
49. КАБнын бардык кызмат адамдары Ревизиялык комиссиянын функцияларын аткарууга жардам берүүгө милдеттүү.
9. КАБнын финансылык ишмердүүлүгү жана мүлкү
50. КАБ төмөнкү булактардан каржыланат:
- жергиликтүү бюджет жергиликтүү башкаруу органдарынын макулдугу менен;
- ыктыярдуу салымдар;
- гранттар жана башка жардамдар;
- мыйзам тарабынан тыюу салынбаган башка булактар.
51. Жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары коомдук тартипти коргоо боюнча КАБга финансылык ресурстарды өткөрүп берүү менен айрым маселелерди аткарууну өткөрүп бере алышат.
52. Укуктарды өткөрүп берүү боюнча чечим жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын аткаруучу органы тарабынан кабыл алынат.
53. Уюмдардын жетекчилери КАБны сыйлоо боюнча чараларды кабыл ала алышат.
54. КАБга берилген активдер оперативдүү башкарууга өткөрүлүүгө тийиш.
