Тыныстанов Касым (1901-1938)

VK X OK WhatsApp Telegram
Тыныстанов Касым (1901-1938)


Тыныстанов Касым (1901-1938) - тил таануучу, акын, драматург, коомдук ишмер, профессор (1936).

Иссык-Кулдагы Чырпыкты айылында төрөлгөн. Билимин мусулмандар жана орус-тузем мектептеринде алган (1909-1916). 1916-жылы козголоңчулар менен Кытайга качкан. 1919-1924-жылдары Ташкентте Казак-кыргыз билим берүү институтунда окуган.

Студент болуп турганда кыргыз тили боюнча биринчи окуу китебин («Окуу китеби», 1924) кыргыз тилине ылайыкташтырылган араб графикасында жазган.

1924-жылы Академиялык борбордун Түркестан АССРинин бөлүмүнүн катчысы, 1925-жылы биринчи кыргыз гезити «Эркин-Тоо» редактору болгон. 1926-жылы Бакуда өткөн түркологиялык съездге илимий доклад менен катышып, түрк жазмаларын латин графикасына өткөрүү боюнча сунуш киргизген. Ошол жылы «Чоцдор үчүн алиппе» окуу китебин жарыялаган.

1927-жылы кыргыз грамматикасы боюнча окуу китеби («Биздин тил») жарык көргөн, 1928-жылы латин графикасында - «Эне тилибиз» окуу китеби чыккан.

1927-1930-жылдары Кыргыз маданий курулуш институтунда илимий кызматкер, директор болуп иштеген. Анын 30-жылдары жарыяланган эмгектери («Кыргыз тилинин терминологиялык сездугу», 1933; «Кыргыз тилинин морфологиясы», 1934; «Кыргыз адабий тилинин жаны орфографиясынын долбоору», 1934; «Кыргыз тилинин синтаксиси», 1936 ж. жана башка) азыркы кыргыз тил таануунун негизин салган.

1935-жылы анын демилгеси менен «Манас» эпосун орус тилине которуу боюнча иштер башталган жана биринчи республикалык илимий жыйын уюштурулган.

«Буржуазиялык улутчулдукта» айыпталган. 1937-жылы СССРдин Ишкерлер институтуна (Москва) жумушка кабыл алынган. Бирок, кармалып, бир жылдан кийин (1938) атып өлтүрүлгөн. Эки жолу реабилитацияланган (1958, 1988).

Касым Тыныстановго коюлган эстелик, Ж.Баласагын атындагы Улуттук университеттин алдында (Бишкек, 2002 ж.)Касым Тыныстановго коюлган эстелик, Ж.Баласагын атындагы Улуттук университеттин алдында (Бишкек, 2002 ж.)
VK X OK WhatsApp Telegram

Дагы окуңуз:

Омуралиев Боогачы

Омуралиев Боогачы

Омуралиев Боогачы (1930), педагогика боюнча илимдердин доктуру (1999), профессор (1992) Кыргыз....

Иманов Акеш

Иманов Акеш

Иманов Акеш (1931), филология боюнча доктор (1995), профессор (1992) Кыргыз. Ак-Дебе айылында,...

Поэт Джума Джамгырчиев

Поэт Джума Джамгырчиев

Поэт Дж. Джамгырчиев азыркы Тон районунун Көк-Сай айылында жергиликтүү бийдин үй-бүлөсүндө...

Бектенов Зияш (1911-1994)

Бектенов Зияш (1911-1994)

Бектенов Зияш (1911-1994) - кыргызстандык окумуштуулардын алгачкы муунунун өкүлү - биринчи...

Уитц Бела

Уитц Бела

Уитц Бела (1887-1972) Монументалист. Улуу Венгриялык сүрөтчү. 1936-1937-жылдары Кыргызстанда...

Сартбаев Каратай

Сартбаев Каратай

Сартбаев Каратай (1930), педагогика илигинин кандидаты (1965), профессор (1992) Кыргыз. Орто-Арык...

Жапаров Шералы

Жапаров Шералы

Жапаров Шералы (1936), филология илимынын доктору (1989), профессор (1991) Кыргыз. Ош облусунун...

Поэт Ясыр Шиваза

Поэт Ясыр Шиваза

Поэт Я. Шиваза 18.05.1906—18.06.1988-ж.ж. азыркы Москов районунун Александровка айылында,...

Байтур Анвар (1938-1991)

Байтур Анвар (1938-1991)

Байтур Анвар (1938-1991), заманбап кыргыздардын ири окумуштуусу, тарыхчы. Ак-Суу шаарынан жакын...

Байжиев Ташым (1909-1952)

Байжиев Ташым (1909-1952)

Байжиев Ташым (1909-1952) - адабиятчы, фольклорист, котормочу жана жазуучу. Иссык-Куль облусунун...

Осмонкулов Аскар

Осмонкулов Аскар

Осмонкулов Аскар (1926), педагогика илимдеринин доктору (1995), профессор (1992) Кыргыз. Чон-Арык...

Жакыпов Ыбрай

Жакыпов Ыбрай

Жакыпов Ыбрай (1918), филология или боюнча доктор (1967), профессор (1969) Кыргыз. Жер-Yй айылында...

Дыйканов Карбоз

Дыйканов Карбоз

Дыйканов Карбоз (1922-1999), филология иликтөө боюнча кандидат (1954), профессор (1989) Кыргыз....

Карасаев Хусейин

Карасаев Хусейин

Карасаев Хусейин (1901-2000), филология илигинин кандидаты (1944), профессор, Кыргыз...

Культэ Марк Алексевич

Культэ Марк Алексевич

Культэ Марк Алексеевич Кино режиссер. 1896-жылдын 25-апрелинде Крым облусунун Бахчисарай шаарында...

Торокул Айтматов

Торокул Айтматов

Торокул Айтматов (1903 -1938 жыл) 1903-жылы Семиречен облусунун Аулие-Ата уездинин Кукурьевская...

Токомбаев Аалы

Токомбаев Аалы

Токомбаев Аалы (1904-1988), Элдик акын, коомдук ишмер, Кыргыз ССРинин илимдер академиясынын...

Жапаров Абдыкул

Жапаров Абдыкул

Жапаров Абдыкул (1920-1998), филология иликтөөсүнүн доктору, профессор (1967). Кыргыз. Жайгашкан...

Тойчубекова Бурулкан

Тойчубекова Бурулкан

Тойчубекова Бурулкан (1932), филология илимынын доктору (1994) Кыргызстанда. Бокомбаево айылында,...

Поэт Толен Шамшиев

Поэт Толен Шамшиев

Поэт Т. Шамшиев 1910-жылдын 14-октябрында Ош облусунун Узген районундагы Куршаб айылында кедей...

Комментарий жазуу: