Солтоноев Белек Солтонкелди уулу (1878-1938)

Солтоноев Белек Солтонкелди уулу (1878-1938) - тарыхчы, билим берүүчү, адабиятчы, өзүнүн билим деңгээли менен илимпоз катары таанылган.

Кыргыз элинин тарыхы боюнча китеп жазууга аракет кылган, жергиликтүү этнографиялык, генеалогиялык маалыматтар менен европалык кыргыз таануу адабиятын синтездөө негизинде.

Чоң-Кемин өрөөнүндө төрөлгөн. 7-8 жашында билим алган. Караколдогу орус-тузем мектебинде, Бишкектеги (Пишпек) кыргыздар үчүн Садоводческая мектебинде окуган.

1916-жылы Атакин волостунун башкаруучусу болуп шайланган. 1916-жылдагы улуттук боштондук көтөрүлүшүндө катышып, башка көтөрүлүшчүлөр менен бирге Кытайга качкан, ал жактан 1917-жылы кайтып келген. Семиречеде Совет бийлигин бекемдөөгө катышкан. 1920-1924-жылдары Түндүк Кыргызстанда билим берүү иши менен алектенген. 1924-жылы кыргыз качкындарынын иши боюнча Чыгыш Түркстанда (Кульджа шаары) болгон. 1927-1937-жылдары Кыргыз АССР Совнаркомунда ар кандай кызматтарда илимий кызматкер болуп иштеген.

1937-жылы күнөөсүз кармалып, 1938-жылы атып өлтүрүлгөн. 1955-жылы өлгөндөн кийин калыбына келтирилген.

Анын уникалдуу эмгеги «Кызыл кыргыз тарыхы» (башка аталышы - «Кыргыз-казак тарыхы»), 1895-1934-жылдар аралыгында араб графикасында кыргыз тилинде жазылган, Кенеш Жусуповдун жардамы менен илимий жүгүртүүгө киргизилген, андан кийин эки том болуп басылып чыккан (Бишкек, «Учкун», 1993).

Белек Солтоноевдин «Кызыл кыргыздардын тарыхы» китебинин 2-томунун титулдук барагы, ал биринчи жолу Кыргызстандын көз карандысыздыгы жылдарында өзүнчө басылып чыккан (Бишкек, «Учкун», 1993).