Kaktus.media Bioro Zeil & Coco брендинин негиздөөчүсү Гулзеил Мансурова менен тигүү тармагындагы учурдагы чакырыктар жана кризистин бүткүл индустрияга таасири тууралуу маек курду.
Легализациялоонун зарылдыгы, бирок...
"'Легпром' ассоциациясынын акыркы жыйынында легалдуу иштөө керектиги талкууланды. Биз бул маанилүү экенине макулбуз, бирок процесс көрүнгөндөй оңой эмес", - деп бөлүшөт Мансурова.Ошондой эле Россиядагы башка өндүрүүчүлөр менен атаандашуу мүмкүнчүлүгү тууралуу суроо туулат, айрыкча импорттолгон товарларга НДС төлөө боюнча жаңы талаптарды эске алганда.
Сертификациядан улам чыгымдардын көбөйүшү
Жаңы жылдан баштап Россияда кездемелер үчүн милдеттүү сертификаттоо киргизилет, анткени Кыргызстанда зарыл лабораториялар жок."Мен кездемелерди Россияга сертификаттоо үчүн жөнөтүүнү уюштура алам", - дейт Мансурова.
Бирок бир метр кездеменин баасы сертификаттоодон кийин $3төн $4кө чейин көтөрүлүшү мүмкүн, бул даяр продукциянын кымбатташына алып келет.Ал кошумчалайт: "Мен Россияда сертификаттоо зарылдыгы тууралуу кабарды укканда шок болдум. Менде 800 түрдүү кездеме бар, жана алардын ичинен онду кантип тандашым керек? Кардарлар ар түрдүүлүктү каалашат. Бардык кездемелерди сертификаттоо үчүн канча каражат талап кылынат?"
Цехтердин жабылышы жана кардарлардын кетиши
Кыргызстанда иштеп жаткан тигүү цехтеринин саны тууралуу маалымат жок, анткени алардын көбү катталган эмес. Бирок "Дордой" базарынан алынган маалыматтар боюнча, абал тынчсыздандырат."Биздин кызматкерлерибиз жергиликтүү өндүрүш менен байланышкан ар бир төртүнчү контейнер жабылып жатканын аныкташты. Адамдар ижара төлөй албай жатышат, жана 500дөн ашык цех ишин токтотту", - дейт ишкер айым.
Бир цехтин жабылышы ондон ашык адам, анын ичинде тигүүчүлөр жана упаковщиктер үчүн жумушту жоготуу дегенди билдирет.Буга чейин көпчүлүк цехтер чет өлкөдөн келген заказчылар менен иштешип, эч кандай документ талап кылбай келишкен. Эми болсо алар жаңы шарттарга туш болушууда.
"Биздин компаниядан эки кардар кетти, алар лекалаларды алып, жеринде иштөөнү чечишти. Бизде заказ берүү алар үчүн пайдасыз болуп калды", - деп айтып берди Гулзеил Мансурова.
Маркетплейстер менен көйгөйлөр
Маркетплейстер аркылуу товарларын саткан сатуучүлөр кыйын кырдаалга туш болушту. Алар өз продукцияларын жөнөтө албай калышты."Биз кайрадан товарларды жайгаштыра алат деп күтүп жаттык. Бирок азыр биз тупикте турабыз. Маркетплейс биздин товарларды качан кабыл ала баштайт, так күнү белгисиз", - дейт ишкер айым.
Мен эмне кылышым керектигин билбейм: маркетплейсте бизнесимди жапсамбы же күтсөмбү. Биз билбейбиз.Товар запастары түгөнгөндө, сатуучүлөр карточкаларын жаңырта албай калат. Көптөгөн товарлар чек арада токтоп калды, жана аларды кайра Кыргызстанга кайтаруу мүмкүн эмес.
Төлөм менен көйгөйлөр
Россиядан келген кардарлардан акча алуу санкциялардын кесепетинен улам кыйын болуп баратат."Бардык документтерге ээ болгондо да, биз акча ала албайбыз. Кайсы банк санкцияга туш болуп, каражаттарды тоңдурат, билбейсиң", - деп түшүндүрөт ал.
Маалыматтын жетишсиздиги
Ишкерлер кийинки кадамдарды кантип жасоону билбей жатышат. Алар жаңылыктарды жана жеткирүү шарттарындагы өзгөрүүлөрдү дайыма көзөмөлдөп турушат."Ар дайым жаңы нерсе пайда болот. Биз сунуштарды көзөмөлдөп жатабыз, бирок маалыматтар көп учурда каршы келет, жана кимге ишенерибизди билбейбиз", - деп белгилейт Гулзеил Мансурова.
Эми эмне кылыш керек?
Тигүү тармагынын өкүлдөрү өз бизнесинин келечеги тууралуу суроо беришүүдө. Кыйынчылыктарды баштан кечирүү керекпи же жаңы рынокторду издөөгө бел байлашы керекпи?"'Легпром' өкүлдөрү менен жолугушууда күтүп турууну сунушташты, бирок канча убакыт? Биз билбейбиз", - дейт Гулзеил Мансурова.
Бизге Жакынкы Чыгыш же коңшу өлкөлөрдүн рынокторун карап чыгуу сунушталууда, бирок бул жаңы стратегияны талап кылат."Биз Россия рыногу менен иштөөгө көнүп калдык жана анын талаптарын билебиз. Эми жаңы шарттарга ылайыкташышыбыз керек", - деп кошумчалайт ишкер айым.
Узак мөөнөттүү кесепеттер
Тигүү тармагы өлкөнүн экономикасында ар дайым маанилүү роль ойнойт, миңдеген жумуш орундарын камсыз кылат. Бирок учурдагы проблемалар анын келечегине олуттуу таасир этүүсү мүмкүн."Биз мындай өзгөрүүлөргө даяр эмеспиз, айрыкча сезондун чокусунда. Биз күз жана кыш мезгилдерин жоготуп жатабыз", - деп жыйынтыктады Гулзеил Мансурова.
Жаңы коллекциялар жана маркетинг үчүн каражат табуу кыйын. Жоготуулар 2-3 жылга созулушу мүмкүн. Мамлекет биздин абалыбызга көңүл буруп, колдоо көрсөтүшү керек."Мен эч качан мындай жаман сезген эмесмин, жана чындап эле корком", - деп жыйынтыктады ал.
