Тарыхый-архитектуралык комплекс Узген
Узген шаары VIII—IX кылымдарда Кара-Дарыя дарыясынын жантайыш террасасында негизделген. Узген аркылуу Ферганадан Семиречиеге соода жолу өткөнү белгилүү. X-XIII кылымдар аралыгында Узген ири соода борбору, күчтүү бекиниш жана Караханиддер мамлекетинин түштүк борбору болгон.
Шаардын борбору азыркы күндө да XI-XII кылымдарда курулган Узген архитектуралык комплекси болуп саналат. Ал минаретти жана жанаша жайгашкан үч мавзолейди камтыйт. Башында алар караханиддердин башкаруучуларынын күмбөздөрү болгон. Орто мавзолей - эң эрте курулган курулуш, XI кылымдын башында салынган. Түндүк мавзолей Орто мавзолейге 1152-жылы кошулган. Резьба жасалган терракота жазууларында курулуштун датасы жана Батыш Караханиддер мамлекетинин башкаруучусу Хусейн Хасан ибн Алинин аты жазылган. Түштүк мавзолей терракота жазуусу боюнча 1187-жылга таандык. Бардык үч мавзолей куполдор менен жабылган жана порталдар менен кооздолгон, алардын фасаддары жазуулар жана узорлор менен байытылган, өсүмдүк жана геометриялык сүрөттөрдү жука айкалышта көрсөтөт. Куфи жана насх шрифттеринде, ганче резьба, декоративдик решетка - понджара, «дандана» ыкмасы менен жасалган карниздер, П-түрүндөгү порталдардын рамкалары жана «ислими» өсүмдүк арабескасы, жылдыз жана кресттер менен кооздолгон, стилизделген матыв менен толтурулган, татаал ар кандай плетенкалар жана кирпичтен жасалган геометриялык узорлор - «гирихи» менен таң калтырат.
Минарет - Караханиддер доорунун мүнөздүү диний курулушу, XI кылымдын экинчи жарымында курулган. Бөлүктөрдүн өлчөмдөрүнүн катышына карап, байыркы заманда минареттин бийиктиги 45 метрден кем эмес болгон деп эсептелет. Кийинчерээк жогорку бөлүгү жер титирөөдөн улам кулап кеткен. 1923-жылы аман калган бөлүккө 5 метрлик жогорку фонарь Андижан мектебинин стилинде кошулган. Азыркы учурда эстеликтин бийиктиги - 27,4 м.
Мавзолейлер жана минарет күйгүзүлгөн кирпичтен жана керамикадан курулган. Бул архитектуралык искусствонун мыкты чыгармаларына карап, өткөн доордун адамдарындагы чеберчилик, математикалык даярдык жана кооздукту сезүү жөндөмүнө таң калбайсың.
