«Алымбек-чек» медресесинин вакфтык укуктары
Архивдик документтерге ылайык, медресе күйгүзүлгөн кирпичтен курулуп, мыкты бекемдиги менен айырмаланган.
Ал архитектуралык курулуштардын төмөнкү элементтеринен турган - дарсхана, ханака, 28 келий, анда үч мударис жана 80ден 100гө чейин окуучу-мулла жашаган.
Тилекке каршы, Ош шаарында Алымбек тарабынан медресенин курулушу жана вакфтын түзүлүшү боюнча оригинал документтер табылган жок. Архивдик булактардан алынган маалыматтарга караганда, бул кагаздар ошол учурда Фергана облустук башкармалыгынын жер-алымдар бөлүмүнө каралууга берилген. Алар 1901-жылга карата 449 номер менен катталган. Биздин колубузда башка бир иш - Түркестан генерал-губернаторунун канцеляриясынан алынган, «Мулла Хасан-Бек Алымбековдун Ош шаарындагы «Алымбек-чек» медресесинин вакфтык укуктарын калыбына келтирүү боюнча өтүнүчү жөнүндө иш» деп аталган документ бар. Анда вакфтын түзүлүшүнүн мыйзамдуулугу каралган.
Алгачкы документтер, медресенин вакфка болгон укуктарын юридикалык жактан тастыктаган, кыскача баяндалган.
Бул иште төмөнкүлөр баяндалган. 1859-жылы Алымбек медресеси үчүн 5 миң кошо жер тилкесин - Чин-Абад айылында 1660 десятинага жакын жерди вакфка берген. Пожертвованиедан эки танаптан турган короо тилкелери чыгарылган. Алар, вакф-намада айтылгандай, дароо эле «алардын тургундарынын ажырагыс менчиги болуп, вакфтык түзүлүш - медресе үчүн ар кандай милдеттерден бошотулушу керек эле». Ошондой эле, вакфтык документте беш чектеш айылдын тургундарынын Алымбектин берген жерине болгон укуктарын тааныган жазуу жүзүндөгү арызы айтылган. Вакф-намада Алымбек тарабынан жерлерди сатып алуу булагы так көрсөтүлгөн эмес, ошондуктан жер-алымдар комиссиясы кошумча иликтөөлөрдү жүргүзгөн. Мутавалий Хасан-бек, Алымбектин уулу, атасы хан тарабынан уруксат алып, бош жерлерди ээлеп, сугарып, дыйкандар менен толтуруп, медресеге киреше төлөө шарты менен отургузганын билдирген. Ошентип, Алымбек-чек айылдары түзүлгөн. Ээлеген жерлер вакфка катталып, медресенин менчигинде жана калк тарабынан пайдаланууда болгон.
Алымбек датка жана анын медресеси
