Келинди уурдоо
Ортолук Азияда, Кавказда болгон сыяктуу, XX кылымдын башына чейин эки негизинен айырмаланган кызды уурдап алуу түрлөрү болгон:
1) кыздын жана анын үй-бүлөсүнүн макулдугусуз;
2) кыздын макулдугу менен, бирок анын үй-бүлөсүнүн каалаганына каршы.
Көптөгөн элдерде дагы үчүнчү түрү белгилүү - бардык кызыкдар тараптар жана адамдар ортосундагы макулдашуу боюнча.
Кызды уурдап алуу (гыз алып качмак) ата-энелердин жана туугандардын никеге каршы болушу, калымы боюнча макулдуктун жоктугу же кызды уурдап алуу имитациясы учурунда колдонулган. Традициялык уурдап алуу азыркыга чейин мурдагы кочмондор арасында сакталууда, андан тышкары - советтик жана постсоветтик мезгилде жана азыркы учурда анын өсүшүнө тенденция байкалууда.
Бул адат белгилүү бир тарыхый себептер менен байланыштуу. Кыз "сатылган" же ата-энелери тарабынан белгилүү бир калыма өткөрүлгөндүктөн, айрым сүйүүчүлөр өз ара каалоо менен кыздын ата-энесинин үйүнөн качууга чечим кабыл алышкан. Уурдап алуу (кырг. - ала-качуу) кыздын ата-энеси никеге каршы болгондо кыздын макулдугу менен жүргүзүлгөн. Жигит уурдап алууну, эгерде анын туугандары таасирдүү адамдар болсо жана аны колдой алса, гана жасаган.
Орта кылымдагы кыргыздардын, түркмөндөрдүн жана казактардын кызды уурдап алуу практикасын жыныстык дискриминациянын квинтэссенциясы деп эсептесе болот, яғни анын макулдугусуз. Кызга болгон зомбулук айланадагылар тарабынан эски адат катары каралат, бул анын турмушка чыгышын билдирет. Кыргыз Республикасынын Кылмыш кодексинде азыркы учурда бул кылмыш үчүн жаза каралганына карабастан, жабырлануучунун милицияга кайрылуусу өтө сейрек кездешет.
Азыркыга чейин кызды уурдап алуунун имитациясы кеңири таралган. Чындыгында, жигит жана кыз көп учурда обрядды жеңилдетүү максатында уурдап алуу боюнча өз ара макулдашышат. Мындай учурларды кыздардын сөзсүз баш ийүүсүнө каршы протест формасы катары караса болот.
